f. <*■ iRALD OF SCIENC6 NO, ^ BURNDY LIBRARY Chtrtend m 1^41 GIFT OF Bern Dibner The Dihner Lihrary oftlie History of Science and Teclniology SMITHSONIAN INSTITUTION LIBHARIES 1 p*^^ 1 ^^ E fe ^ i^ ^ ^g_ ' Tar'T~7r,m: \-rs,w-^m.mmm u CRI S TI ANI H VGENII ZVLICHEMII, CONST. F. S Y S T E M A S A T VR N I VM, Sirt Dc caufismirandorum Si.TVRNi Phxnomenonj Et Comitccjus PLA.NETA NOVO ^*r^ <^*i? ^^^ ""^^ ^Ji^ "H.i? ^^B»^ "^*^ ^^_^ Q**^ HAGi^.COMITIS, ExTypographia Adri ANi Vlacvx; M. DCLIX. /^j SERENISSIMO rKINClPI LEOPOLDO AB HETR VRI A Chrijllant^s Hugemtis S. 2). Es in cselo remotiflimas , ex^ traq; hominum confpedum pofitas, nificumabarte libi auxilium adfcifcunt, hoc o- pufculo perfequor, Princeps Sereniffime;nec dubitoquin multis nimiadili- gcntia verfatus dicar inhis quae tam parumad nos artinere arbitrantur, cum eorum quae hic coram& in propinquo nobis fita funt,plurima inveftigatu digna fuperfint. Verum hi parum attendere videntur, quanto pri^ftct c^teris omnibus fublimium rerum confideratio , quamque hoc ipfum pr^clarum fit, ad tam longe diffitas naturae partes contemplationem (2) mitti; mitth quaelicet vifu obfcur^ & exiles, reipfa tamen illuftres multoque maxim§ exiftunt. Nam fi quod procul abfunt , ideo parum ad nos pertinere illas putemus,indigni profedo fimus mente rationisparticipe, qua facileim- menfa c^Ii fpatiatranfcendimus, indigni etia egregio illo^nec vnquam fatis Iaudato,propa^ gand^ vifionis invcnto, quo ad aftrorum re- gionem ipfo quoq,- oculorum fenfu pertingt imus.Cujus quidem inventi bcneficio ad lon- ginqua Saturni regna propius nunc quam an- tehac quifquam adivi,& vfque eb progreffus fum,vt vaftiadcoitineris, parsvna centefima tantummodo reliqua fuerit: qua fi quopadto fuperare potuiflem, quotqualiaque, dijboni, narranda haberem! Nuncautem ea perfcribo qu^ ex iatervallo ifto notare oculis valui, quceque& ipfamiranda efle & relatu dignif- fim.anemo difEtebitur. Quem enimnonad- miratio miratio c^piet, vbi Saturnum annulo circun- datum ac velut corona redimitum viderit? at- qiie hanc eam formame{re,quas,cumperpetuo eadem lit,diverfas tamen facies induat,& per- tinaciterbadenus conjeduras Aftronomo- rumfruftretur. Atnequehoc minus novum atqueinopinabileomnium auribus accidiffet, Planeta aliquem non antea vifum in caelo re- pertum efle, nifinovitatis gratiam ftell^ Me- dicei3e abftuliffent. Verum hic nofter Saturni accola,quodiutius latuit, majoriqi molimine ad terram deducendus fuit,eomagis deprehe- £o gaudendum eft : quodque vnus hadenus defideratus, cumulum nunc tandera erfan- tiumftellarumexplet, numerumque earum duodenarium.-quo majorempofthac reper- til nott iri,prope eft ut confirmare audea.Cer- te jam majoribps illis ac primarijs, interquos Tellush^creponendaeft^sequalesmultitudine (j) mioo^ minores exiftunt,& utrique illo, quemperfeC'^ tumdicinius,nuniero continentur,ut confilio fummi opificis modus hic prsefinitus videri polHc, C^terum multiplicem contemplandi materiamjPhilofophorum ingenijs circah^c c^Ieftia corpora exorituram, quibus veluti nova acceflione mundum auximus, non perfe- quar. Vnum hoc inanimadverfum eos praete- rire nolim > nempe quam non leve argumen- tum adaftruendum pulcherriraum illum mu- di univerjS ordinl, qui a Copernico nomen ha* bet 3 Saturnius hic mundus adferat : fi eniiii gravate olim ifti fyftemati affentientibus r fcrupulumdemerepotuerunt quaternse circa lovem repert^ Lunaei manifeftius vtiq; nuoc cos convincet vnicailla circa Saturnum ob- errans, atque ob hocipfum quod vnicaeft, noftiatis Lun^ fimilitudinem magis eKpri- mens : vt omittam nunc aliam quoqueSatur- ■ , pij' mj globi cum hoc noftro cognationem, qtiam iDfimiliaxiumutriufque inclinatione inveni- ent Aftronomiae periti.Qu^ fanfecum mecum reputo, fieri non poffe videtur, vt veritatem hifceinrebus tamfeiiciterrcpertam, tamque nianifeftis indicijs fultam^ulla aetasobliterare valeat,quam diu modo obfervationum Galilei aut noftrarum aliqua memoriafupererit.Haf- ce igitur vt ab oblivion? vindicarem , vtque deficientibus forfan olim organis quibus eaf- dem repetereliceat, effet tamen vndealiquan- do extitiffeprobari po{Iet,hac qualicunque fcriptione publicandas cenfui> omnibufque impertiendas. Quodautem Celfitudini Tu^ coramentarium hunc infcripferim; feci idnon vna ratione . Namque in primis celebritatem claritatemque ei non exiguam ab Uluftriiffimo nomine tuoacqmri polle credidi; cujus cum per orbem vniverfum , qua modo aliquis vir- tuti mtx aut Immanitati locus eft,late lama perva- ferit> librum hunc tibi nuncupare^ hoc eft ve^» lutinedito cun6tifquc confpicuo loco eum deponere. Deinde nec ignorabam quantum momenti acceffarum efletinventoillinoftro, quoperplexa Saturni myfteriaexponere co- natusfura, fi exadiflimo tuo judicio illud probaricontingeret: quod utinam non fru- ftra fperaverim. Sed anteomnia occafionem aliquam me inveniffe gavifus fumjneqi omit- tendani dusi , qua palam commemorar em qliantum tibi, Princeps Celfiflime, artes di-' fciplinaeque optimas, & in his Mathematic^ pr^fertimdebeant,quod contra invalefcentc indies barbariem patronum ijs ac defenforem te pr^ftas,quodq>' familiaritercas colendo^ac velut in contubernium tuum admittendo , plurimum dignitatis ipfis cdncilias:quod de- niq; pr^ftantiflimorum ex omni antiquitate Auto*' ^AutoriimfcriptisInvitam revocatis eafdeni yromoves ac locupletas. Nempe ad haecfaci'- ^nda, & illuftria majorum tuorum exempla innata virtus & egregia animi tui propen- jGo te impellunt. nos autemad quos ogtimx lujus tu^ voluntatis curaeque utilitas perve- nit; grato animo illa agnofcere & pr^dicare 3^quum eft. Hagae Comitis. 5. lulij, Anno 1659. B Ad Aiidorem Syftematis. f HugemfArs addtte magnapdtermSt ^em totum^ Frankvmdicat unapU,, In. cunisfhciti reptarefer dvia cdiy Afira tthi fuero vohere luim erat : XAftra rmmspatrijs mn tritapnatihus olim \ Cogmita natali non minus aflrafolo, l4mqi4eeademfopuli^--fnirantihm afira recluM^, Ferjfimaingeny: luminefdBatm,. ^ualis fidereo r&diatus in dthere Titm OppoftammBtffargituUqmfacem, Arduefteiiantis falvi metAtor Olymp^ ^mfuferk mhk das regionefiui t ter quem% difcufa dubiscaligine mentm Inferimur liquido cominus orafoh- Devocatin terras^magicofm carmine^Lunam ^^qua Syraeofio mi mautss artefem» Mcce I&vis genitor tenebrofo carcerepr t0. Mtfugitj^ Idiam rmfus oherrM humum» xMaUe aufisftudioque i Deos qui vindke chartk Ajferis : inventi quifacis aflratm. ^^ncjua Saturm mm vimula demfefisiff^ S^Ia tuum terns mrm mmm emf*,. In idem Saturni Syfiiema. OMma qm magm dtfpexit /iderd miundr^ Viderdt hdc oculo dehiliore Conon. Attigit ilia Conon miris adjutus ab alis, Cdttigit, (jr vifur mbiUore, meus. Perque vias Luna, per^ qua Cjiknim errat, Volvttur & Veneri C^fartiaflamma comesi ^tque nitet famuios inter tot lupter ignesy Lumina fdcigeri miftt ad aflra Dei : Et didicitvario quare mutabilis ore» Ludat in obfcura mohtlitate Senex: ^odfrontem diadema premat, quo, Circulus iiii AureuSj infauflum cingat Ijonore caput : ^d noEies ibi Luna regat, quaque, dtmula mflr^^ Expieat amijfum Cyntioia Ime diem, Tiecftis loac vtdiffefebi miracda^ tefles Convocatj&^vifls qudritubique novis^ 2{oluit h£c noflrosfugerent arcana nepotes^ Ignaros ccelt necfinit effefui. Amflafatis luveni efl^ ut debita.gloria merceSt Vociiius innumeris quamfuafamafonet^ Gioria fideribus quam convenit ejfe codvamt Et tanium Calo commoriente mori. COHST. HVGENIVS. CF ER. R A T A mz.fJ^- 9:tegsmCideve.?ag. i^.e^i^ ohferratiswhus diei lO. Jpr. & qumorft. qtmtibusjjidlac jupalmspofifaefi,2ag. i|.te. 13, /.jvrcquenies.P-??. 2oJm pmult.lt.,, andum.Pag. ij, lin, %. Uge anni. Iktdm. Un. 4. dele ccmma. Vag, 38. lin. 10. ?!>' 1 2.. prajc- Mvalege nona &iUdem lin. il.produodecima %e terriadecima. Pdg. 56. /?», yjtg^f' tiG[ima:Uidemlin. i6.leged\ipfis:Mmlin. 18. i4 tnars^ine pofiSaturhus addi motUi: I^'; rff?»li».ir./^ektiflinia:I^i^«w/i».;^««/?:%e ferquiakra^n. c^-/,'» nlt, /'-^fquaradjxi- mus P/??, 6i* Un, 4 /^r^hasc in F. vel cum diyerfas parte<= rcipeau h O ouuncr.t , velut cumSaturnoseftin^f,Tellusinf- utro|I?4 C2e noftrae invenmm , Galileus ad- f^r- ^i^^v)m moviflet,cclcberriroaquc illa Plane- "'^''^x^tt^T^^:?^ tarum phsenomena mortalibus pri- ! ^V- VvA^^f^^ mus aperuiflctj in his, ea qnx de Sa- t^Ci ^^i^l'^ ^"^"^ ^^^^^ prodidit,vd prxcipue „ -^tiiii^^P admiratione digna fuifle vi Profcdo nifi hoc adda- tur,nihil certi ca comparatione dellgnari videtur.Et tame ra- tio fubeft cur magis una quepia qua alia magnitudo imagini vife tribuatur,& quidcm a pluribus faepe fpedatoribus eade. Vcrum dc his alias fortafle.In prefentia illud oftcndiffe fufFe- ccrit, fallacem omnino effehocmodo initam seftimatio- ncm.Idque primi^mi inde liquet,quod Lunaaut figno aliquo C3cicf][i,vekuOrione, prope horizontem confpedo , idem ^ longe ma jus vifus judicef,qua ubi alte jam ac fupra verticem sf pcne adfliterit, cum tamen hic nihilo minori anguloillud comprehendicertumfit.Inhisautemquac tclefcopiointue- mur ma jor adhuc error contingit. nam cum,excmp]i gratia, vcl triplo latior fccudum diametrum appareat]upiter,oculo altcro pcr tclefcopium noftrum fpeaatus,qi]am Luna oculo ^altero vacuo , atque adeo utraque hac fpecie, in unumcon- vcnire jufsa , late a Jove Luna contegatur j nihilominus cum fcorfim ]upiter inlpiciiur , trium circitcr digitorum latitudine plcrifque Ipcftatoribus aequare tantummodb exiftimatur. quar.quam aliquosrcpererim qui difco Lunari ^qualcm fa- cicbant, atque ita tcrtiam partcm faltcm tribuebant cjus quje rcipfa apparct amplitudinis. Quamobrcm de multiplicatio- nc telcfcopi) male hoc modo inquiri ccrtum cft. Fiet autem rcd:e Galilei methodo,quam in Sidcreo nuntio tradidit. vci, quia hax in prafgrandibus telcfccpijs difficultatcm habcr' inquircndo foci diftantias infinguiis vitris , cafqueinrcrfc comparando. Qua rationc diximus centuplum fcrc au^- tmentum tuborum noftrorum repcriri. Caneiiim libcntcr intellecturos crcdo qui hsc Icgcnr,q ua- ^^f^-''!^^^^ lia ctiam corum ope de rcliquis praetcrSaturnump]anetis«wr/cir fixifqueftellis obfcrvavcrimus : dc quibus brcvitcr ergo hsc ^^''"-'^^^ A 3 habcant.|;^!^;^^; Christiani Hvgei^'ii fnToVis eli/co \0- fitg ean- 4'mntes. habeant. In pninisfsEpe illiid quaEfivimus, num aliqui etiam apud Venerem,Marteni aut Mercurium comites circumfcr- rentur, ubi tamen nullos unquam reperimus. Apud ]ovem autem quatuor neque amplius. Qui quidemfempcr ac facile telefcopio noftro patent , nili ciun difco fuo aut umbra ]upi- teraliquem abfcondit.Inde verb quamprimum rurfus cmer- gere incipiunt fiunt confpicuijimo priufquam toti exierint, iitnon femel mevidifle memini. Porroquxinjovezonaj feu fafcijE quibufdam animadverfk funt , non femper eddem forma prxditae^ has ego & qui mecum obfcrvarunt perfpi- S Y S TE M A S AT VE. N I V M. *j cuc fccpe animadvertimiisreliquo Jovis corporemagis luci- das,cnm tamenalijobrcunorcsailcrant- quibus forfitan in- tcrjcdum fpatium intcr binas zonas lucidiores pro una ob- fcuriore fucrit. Atquc anno quidem 1656, multo majori in- tervallo, quam fcquentibus tribus.illas a fe mutuo diftare ^ compcrimus, ficut in adjunais dclineationibusvidereeft. Qua ex inftabilitate nonmaleforfancolligcmus,adinftac nubiumnoflrarum, vapores quofdam vicinum ]ovi rethe- rcm incidcre, qui nunc hisnunc illisclimatiscrebri ma^^is confcrtique exoriantur. InMartequoquecinguIume/ufmodiunicumanno 1656 mumt dcprehcndi,latum admodiun^mediamquc difcipartem of- ^"«'»0^- fufcans, quemadmodum figura adjcda dcmonftrat. Infu-^'"'"'"' pcr difcum planctcc hujus parte aliqua dcficientcm vidi ali- ' quctics,&in Venere phafcs omnes quales LiinjE. Vcrum hicc minoribus ctiam tclefcopijs alij notarunt. Fixaru autc diamctros ctiam maxime fplendidarum nnlla Fixarum unqualatitudine cerncrcpotui/cdtantu minimi pundi in- ^iamnri ftar,quoticsvitrisufusfumfuliginc lcviter infeais ad aufe- '^;l\^^\ rcndosradios. At cxHcvclij confilio^quod in egregio ejus cxtat opcrc Sclcnographico,extcrius vitrum contcgens,ita ut r. cxiguum tantum foramen relinquatur, aliquam niagnitudi- ncm prx fe fcrreiilas vidiiquam proinde non ftellarum pro- priamcflc , fcd cxaliqua vifusfallacianafciarbitror.Nam noiira quidemilla methodus,transfumum, quo lensproxi- ma oculo tinclacft,ftcllas infpiciendi, certa cft omnique cr- roris fufpicionc carcnsjatquc ita planctas quoque nimialuce radiantcs, folcmquc ipfum intuerifolemus.foramineau- tcmcxiguo majorerii iucis partem cxcludcndo, non.talli pcnitus circumiuibs fidcribus radios,icdin orbem minorcm fatifque pcrfcde circinatumcos cogi opinor, qui imprudcn- tibuspro ipfiusftcUie corpore imponat. Unum $ CHfllSTIANI HfGENII ph^no'^ Uniim vero circa fixas phoenomenon rektu dignum oc- mntn in cumt,aneminehLicurque,quodfciam, animadverrum, nec mvZ, quidemnifi grandibus hifce telefcopijs rede obfervandum. In Orionis enfe tres ftcllas ab Aflronomis reponuntur into: fcproximae. Harummediam Anno 1656 forte per tubum infpicienti mihi,profteila una duodecim (quod quidem mi» nime novum) kk obtukrunti eo pofitu qucm fubjedafigu- ra expreffimus. Ex his autem tres illae pene inter fe contiguae , cumque his alise quatuor , velut trans nebulam lucebant , ita ut fpatium circa ipfas , qua forma hic confpicitur , multo illu- ftrius appareret reliquo omni caeloiquod cum apprimefe- rcnum eflTct ac cerneretur nigerrimum , velut hiatu quodam inter- Systema Satvrnivm. i intcfruptnn|videbatur, pcr quen^ in plagam magis lucidam eflct profpeaus.ldem vero in hahc ufque diem nihil immu- tata facie /aepius atque codem loco cOnfpexi ; adfeo ut per- petuara illic redem habere credibile fit hoc quidquid eft portentiicuiccrte fimiie aliud nufquam apud reliquas fixas potui animadvertere. Nam cxtcrx nebulofas olim exiftima- tae,atque ipfa vialadea , perfpicillo infpeax,nullas nebulas habere comperiuntur, ncque aliud eflc quam plurium Hd- larum congeries & frequentia. In Lunae facic auteraquam multa,diligentiflimis qui- bufque obfervatoribus practerita , tubis noftris detcgan- tur, nonrcfcrami quandoquidcm fchematc ad hoc dc- fcripto opus cflet, coque amplifFimo.Qucmlaborcmha- acnusnonfufcepimus, credimufque exiturum inimmen- fum/i montium omniumeminentias & anfradus, qua mul- titudincnobisvidcntur, depingcre conemur. ItaqueadSa- turniobfervationespergo,dequibus fcienduraeft, priores omnes,ufqucadeamquami9Fcbr. Anno 1656 annota- vimus,tubo i2pcdumpcraa:asefle,reliquaspcdum 2 j. V- tcrquc autcm cvcrfo fitu vifibile rcfcrcbant , idcoque fchc- mata omnia,non ut primum dcfcripta fuerant , hic cxprcfli- nius,fcd fupcra inferis, dextra liniftris pcrmutavimus , ut ve- ra patcrct difpofitio. Dic igitur,fccundumCa- a^caSA^ JcndariumGrcgorianum,Z5 'J'^«'» Martii,Annoi63 5,circaho- ZT' <=0=» ** ram 8 vefpertinam , Satuc- num con/pcxi cum brachijs utrinquc fecundum rcdam * * Jincam extentis; tribufquc fc- rc fcrupulis ab co diftantem occafumvcrfusftcllulamquandamcxiguam a, Ccfitam, ut B i> fi 10 Christiani HvGENir fi pa brachium utmmqiic reda duccretur , ca in illam in- currcrcr,aut certe pauxiilo tantum infcrior tranfiret. Altera- quc itcm vcrfus orientem fteilula/^aderatjpaulo longiusa Saturnoremota. & brachiorum linca multo inferior. Ethac quidem prima vice fufpicatus fum ftcllam a, Saturnum co- mitari,quoniam alias quoquc vicinam illi animadverteram, fimilique fere pofitu. Porro brachia Saturni redk quidem utrinquc cxtenfa cernebantur , fed verfus cxtremas cufpides crafliora paula quam qua partc Saturni difco cohaercbant , qualia fequcns fchema exhibct. Eique forma ufquc ad occafum Heliacum Saturnus perfti'" tit. Cxterumcum poft phafinrotundam Anni 1656 bra- chia denuo recepiffct>, eadcm quidem illa fornia rcverfaeit duodcccmpcdali tubo fpedanda : fed tunc majori tubo 3 3 pedum adhibito altcram hanc figuram vcriorem effe pa^ tuirj undc Systema Satvrnivm, iinde antea quoqiie talem extitifle credibilc iiebat, quae ta- men minori telcfcopio pcrfede confpici nequiiflet. At li- ncam illam obfcuram , brachia utraque conjungentcm , ac tota tamcn infra rcrelinqucntem, etiam 1 2 pedum telelco- pio notavimus. Die fequenti, nempe 26 Martij ftella a todem modoea- demque qua prius difl:antia juxta Saturnum collocata crat, h vero duplo quam ante «=5=» * " remotior.Undcquumdi- ftantiainter fe fl:ellularum at/ch major eflet efFeda , ♦ h fequebatur vel utramquc vel alteram laltcm errati- camcflfe. Et fl:ellamqui- dcm a neccflario talemjudicavi, quoniam Saturnumeo temporcretrogradumcfle noveram jitaqueoportebat cum Saturno illain in candem plagam delatam cfle , quum alio- qui propinquior multo fieri dcbuiflct. Altcra vcro h, quo- minus fixa ccnfcretur nihil obflabat , irao pL-orfusitacxi- B 2 fl:imari 1% ChRISTIANI HyGENII' ftimari conrcntaneum erat,cum una die tantum ab illa Sa- turnusreceiriflet, quantum motusejuspoftuIabat.Neque vero aliterferem habuifle fequentes obfervationes often- dunt. Marti; 2 7. ftella a Saturno propior fada erat .* ^ verb ad- liuc longius receflerat. Inde nubili dies «0=. , ^ interccflerunt ufq^ ad 3 Apr. quodiefixam ^ iion ampliusanno- tavi , fed ftellula a inigraveratad Saturni JatusOrientale,rurfufq\iefcre 3 fcrupulis diftabat, Quinque dicbus fcquentibus, rurfus ut ante impeditsc Qbrcrvationes, 9 Apr. denuo ad Occidentem fitus crat comes- a ficut 37 Martij , fixaque altera c a parte orientali Saturno admodum propinqua animadvertebatur , uno circiter fcrup. diftans, lineaque brachiorum,, uti praeecdens, in- fcrior. 10 Apr. Satiirnusafixaflongiusabfceftcrat, &comes 3kSaturno. Dicbiis Systema Saturnium; 13 Dicbus duobusfcqucntibusaudafuit continue diftantia ftellae r, comitis a eadeni fere manfit. Ncmpe 1 1 Apr. hic pofuus fuit. liApr.talis. ^* 1 3 Apr. comes vidcri nequiit, quoniam St Saturno pro- pior fadus erat, & Luna advcntabat. Fixa c ultcrius femper . recedebat, fed lentiorc paffu. 14 & 15 Apr. comcs non appamit ob vicinianv Sa- turni. 16. Caelum nubilum. 17. Comcs ad ortum Ctus erat, diftans fcre 3 /crup. ftclla vero c longius abicrat , fempcr tamcn oculis notata ; Ac poftea quidcm eadem adSaturnum rcvcrfa eftj utfe- uentcs oblervationes docebunt. iS.Apr. comcsfitummutaflenonvidebatur. 19. Apr. paulo propius ad Saturnuxn acceflcrat* Bs 20.Apr. j^. ChristiAniHugenii 2oApr' niagisappropinquaverat. ■ * -^e- 21 Apr. Adhuc magis; cernebaturque anfai-um Hnea paulo fuperior. 29 Apr. Occidentalior Saturno comcs faduserat,ac tantundem diftabat quantum zi.Apr. <^ ^ Ultima Apr. Comcs prope Saturnum delituit.k 3 Maij, in quem diem inftitio Saturni incidit, comes m maxima ab eo diftantia videbatur, orientem verfus. ". .* -0=^ Diebus infequentibus ufque ad 2 7 Maij, ejufmodi pofi- ms fuit qualem exhibent fchemata fubjeda. 6.Maij. ^ <=0= ^ ;7.Maij.. ^ «=0=» t--'-io,Mai;. . cQ» # . , ;.;;^^i.Maij. ^ * l2.Maij. ; .- «=5=. * i4.Maij. ^ <=3=. * ^5-Maiil ^r * -aegreconfpeausco- sncspropterinftansplenilumym,. . ' ., SysTEMA SATVRNIVk. i? i7.Maij, Comcsnonapparuit. iS.Maij. * «=0= 19. Maij. * «=03 2 0.Maij. * «=0=9 2 7. Maij, C omes occidentem verfus in maxima a Saiur- no diftantia repericbatur. Saturnus autem jamrurfusad ftellam c fuperius notatam appropinquare cceperat, remo- tus circiter i o fcrup. Ita vero nunc pofita haec erat, ut li- nea brachioru Saturni continuatafubtereamferretur, cum dieio Apr. fupra tranfiiflet. Sed &Saturniipriusfemita, uti cx fequenti obfcrvationc iiquebit , ftclla c infcrior hac vice fuit , qux priori illius applicatione fuperior contigerat. «5= 4*^ UltimaMaij, Saturnus ftellam c jam prxtericrat; co- mes ad occafum fitus crat,fcd aliquanto propior quam die 27. *c 13 ]un. •UltimafuitanteoccafumHcIiacumobfcrvatio,. comesinmaxima diftantia cernebatur, Saturno o^jciden- talior. ^ roiiquam Saiurnut hrAchio- rum (X- fm In- 16 Christiani Hygenii PoftquamcxradiisSolaribusSaturnus emcrfiflet Anno 16 56. Jan.i6, hora 12, primum a mc obfcrvatus eft, cum ad hoc ufquc tcmpus pcrcgre abfuiflera. Invcni autcm bra- chiis fuis fpoliatum pcnitus, & comitera ad oricntem fitura., in maxiina fcre diftantia. B.omndum autem Saturnum, fub finem Novcmbris, aliqui jam obfcrvavcrant ^ caque forma perftitit ufquc dum rurfum radios Solis fubirct. 19 Fcbr. tubo 23 pcdum primum ufusfura, comi- ^emqueSaturnopropinquumxeperij ubi priori telefcopio «grc potuiflct; anim^dvwti. '?f O 16 Marti; SySTEMA SATVRNlVMi j^ 16 Martij, cifca odavam adhuc propiorcm Saturno comitemvidi, adorientem fpcdantem, uti obfervatione • fupcriori. * O 30 Martii,liora8, pari propinquitate , fed adalteram paitem comes ftabat. O * I S Apr. ad ortumfitus eratcomes in maxima diftantia' * O 1 7 Jun. hora 9I ultimb ea vice obrcrvatus fuit Saturnus, fatellite verfus occidentem adftante , & mediocriter rc- moto. O * ~ Hifcc autem obfervationibus omnibus quandiu Satur- nusrotundus apparuit, tranfverfa illa linea , cseteris difci partibus paulo obfcurior,ex aequo medium cjus difcum fe- cabat,eratquead fateilitcm dire<^a.Ethacquidem obferva- tione 17 Junij habita,primiim animadverti motum Saturni, cumfcilicetquoproptertclluris vertiginem cumcselopari' ter quotidic circumfcrri putatur , fecundum candem illam incederelineam. Eodem Anno 1656, Odobxis die 15 , mane hora 6, rur- Br^ecfna fus Saturnus videri coepit, cui jam brachia erant rcnata . fe- ■^^^"'■"* riusquidcmquaminobfervatione edita pr^dixcram, Vc- '^*'''^'*' C rum it Christiani HvGENir rum haud alia forma, quae nimirum cadem pJane fuitatque anno praecedenti: licet melius nunc cujufmodi cfTetdif- cerneretur,ob adhibitos tubosprxftantiores. Fafcia autem illa feu zona obfcurior, paulo inferioi: brachi- orumlineanuncapparcbat, cumannoi65 5 fuperior fu- iffet. Eratque Saturni motus, quo cum cseJo corripi vidc- tur/ecundumhujuszonas dudum, ac proinde fccundum redam quoque Jineam per utraque brachia protenfam, ac femper poftea quotquot obfervationibus idcm inquircrc libuit , eodem modo rem fefe habere compcri. Comes confpici hac vice ncquiit, forte an ob ingruentem Solis cx- ©rtum, acremque crajGTiorem prope horizontem. Dieautcm j^Od, hora6mat. apparuitcomesSaturno ©cci- Systema SATrnNivM. r^ occidentalior,vixmediocridi{l:antiaabriftens l quae diebus fequentibus duobus auda eft continue. 21 Oa.hora eadem, erat comes indiftantia maxima occidentali. 25 Od.hora^.mat.nonapparuitcomes.. 9 Nov.hora 5f mat. propinquus Saturnocomcs exiftc- bat, occidentalisrurfum, aciineaanrarumpauloruperior. * 2 6 Nov. hora 61 mat. comes latuit. Brachia vero pau- lo latiora evaferant, & qua Saturno junguntur, minus in- tenfa lucc quam verfus cxtremas cufpides luccbant , & hac ferc fpecic ad occafum ufque Heliacum Saturnus per- nianfit. 27 Nov.horadmat. fatclles segre confpiciebatur , ad oxicntcm fuus,& brachioium lincafuperior. 16 Dcc. 6 mat. vidcbaiur fatelles in maxima diftantia pricntali. C 2 Anno ^O GfiRlST I ANI HlTCJEN II Annoi657, 5 Jan.horauf comcs latcbat. 18 Jan. hora la, erat in mediocri diftantia, orientem /pedans. A Saturno antcm polum verfus dimidio circitcrgradu diftabat fixa 3 magnitudinis, qu« eft in ventrc Leonis,lon- gitudine rcfpondcns Virginis gr. 4. 5 '. cum laf it. borca gr. 2 . 49'. 22 Martijhor.y^vefp. comes in maxima diftantia ori- entali , & anfarum linca pauio fupcriori linea obfcura non fatis erat confpicua. Scripfit mihi Hevclius fe quoque pridie hujus dici comi- tcm Saturni obfervalfe ad orientcm fitum in maximadi- ftantia, quod fatis bcnc cum noftra hac obfcrvatione con- venit. ' 29 Martijhora 7f comeseratin mediocri diftantia oc- Gidentera verfus, &ineademcumbrachiisrcda. $0 Martij^ comes in raaxima diftantia oceidentali, Quavefpera Hevelius quoquc ad candem partcm fibi con- fpeaumalTerit, fcd diificulter , undefortaflede diftamia minusreaejudicaverit, nam if fcrupulotantumabfuiffc iSattirnofcribit, •iSMaij SrSTEMA Satvrnivm. IX 1 8 Maij, comitcm mccum obfervavit Bullialdus oeci- dentaliorem Saturno, & in mediocri diftantia. 19 Mai;, proximus Saturno adftabat comes occidcn- tem ycrfus, vix anfarum linea fupcrior. <=Q* * Anno eodcm 16 5 7. 1 7 ^cc. hora 5! mane, quo dic pri- sm^ia mumpoft ortum Hcliacum Saturnum obfervavi, comes ^^tumi iHediocriterdiftabatoricntcm verfus, eratqucanfarumli- ^"""-^ nea fuperior. Braciiia vcro propc Saturni difcum adapcr- ZTa! taacbifidainvenicbam, qualia antc non vidcram, linca quoque obfcura verilis infcrior^ ulteriuspromota. C3 Et 2,i Christiani^Hvgenii EthacquIdcmfigLira permanfit, doncc Eucfus radiis folis occultarctur. * 1 s Dec. com«s erat in maxima diftantia, orientem fpe» dans , & in ipfa anfarum linea . 22 Dec.h.6imat. eomesnonapparuit. 2 7 Dec. h. 61 raat. comes occidcntem verfus in maxima fere diftantia fitus erat, 6c anfarum linea paulo altior. Anno 1 6 5 8 . 24 ¥ebr. h. 1 0, comes vidcri ncquiit. I Mart. h. 10, idcm comitis fitus erat qui 2 7 Dcc. iiMartijjh. 10, eomes difficile confpiciebatur , quip- pepropinquus admodum Saturno. Orientem fpe^abat, cratque anfarum linea aliquanto inferior , & quafi fub Sa- turnotranfiturus. 16 Mart. h. i o quantum potcrat k Saturno corhcs rcccf- feratoccidentcm verfus,vixquc cratanfarum linca fuperior. 23 Martij Systema Satvrnivm. ^ a.j 23 Martij, incontrariam partem pcnc tantnndein difta- bat, linca anfarum riirfus paulo ruperior. * . «^ 3 Apr. paulo rcmotior erat k Samrno comcs, quam iiMartij, &occiduum latus tenebat, lineaque anfaruai fublimior eerncbatur. Anno codcm 16 5 8. 10 Nov. hor. 61 mat. poftquam Hc- ^„/4? liaceortuseflet Saturnus, jam latius apcriri anfae videban* Satuy^ tur,quanquam ob humilitatem fideris, furgentcfquc vapo- ""'^[•"J , res, & aurorae claritatem non admodum diftinfte potcrant * difcerni: comcs occidcntem verfus adftabat, remotus ut cum maxime,anfarum linea non nihil tamcn fupcrior. «^ * 1 6 Jan. annoi65 9. hora $f raanc,comesad occidentem dcnuo fitus erat, non longc a Saturno diftans, linea auteaa anfarum integra fere Saturni diametro fupcrior. 12 Febr. 6 mat. tantundcm infra lineam anfarum dcfccii- derat,occidentalis rurfus. ♦ Forma 14 Christiani Hvgenii Forma vctb anfarum diftinde hac vicc pcrcipi potuif,quam figura haec cxhibet- atquccaadultinaamufquc harum obrcrvatlonumtalisex- titit. 24 Febt.horadimidia poft mcdiam nodem, comes cratinmcdiocridiftantia,Quentcm verfus, rcdaanfarum pauloinfcrioj. 25 Fcbr. hora cadem orientalis dcnuo comcs ccfncba*' m,mg SOTini diamctro abipfo rcmotus. I4 Marcij Systema Satvrnivm. 25« 1 4 Martij,hora 12, comcs reda fere infra Saturnum ob- ^^''«r! fervatus, unius circiter diamctri longitudine diftansj paulum mn^mf' tamen vcrfus occidentem decbnab-rit. •''•^*-«^« 16 Martij.horaii, ad latus occidmuripofituscrat, ferc in maxima diftantia,inferiorquepaulo eaquae per anfas du- citur. 21 MartijAioraii, rurfusadcandempartemconfiftebat [^^^ f"Piat!US 16 5 9, vefperi circa horam octavam. Quia enim hora noctjs jup[,uta' 11 tantum prsetcrgreflus crat locum perigaei quantum cx f^' obfervationc illo temporc habita apparet, oporteicum cir- citerodavamin perigsoipfo fuifl^e. Alterum ftmilemco- mitisfitum coUigo eoDtigiflTe die 2 3 Martij, anno 16 56, ho- D 2 ra 2.8 C H R I S T I A N I H V G E N 1 r rairidcffi odava poft nieridicm. Etenim quiadiei6 5c aoejuiciemnienrishora 8 p.m.3equali fpatioa Saturnore- motos apparuit, quibus diebuscirca partcm fua: orbita: fii- periorcm verfatum conftat, fequitur i6 Martij medium Jocuiii eum tenuifle iiitcr punda i «5c 2 circuli modo de fcriptij jo veroMartij medmm fuifle inter punda 15 & 1 6 5 quoniam 14 dierum intervallum eft. Ac proinde nc- ceflario perigasus fuit die 2 3 Mart. poft meridiem circa ho- ramoclavam. Cognitishifce temporibus defcribo circiilum A B C , qui Satumiorbitamdefignet^itemque GF orbitam Telluris,in «ujuscentfo Sol. Saturni locum fumo ad diem 23 Mar- tij 1656, hora spoft ina.fuiifeinAi quo tanquam cen- tra \ Sy STEM A. SaTURNI UM. tp tro defcribo comitis orbitam DEL; Tcllurem vcro co temporcfuiflein G. Locus itaquecomitiscratinD, ubi rc£la GA circulum comitis interfccat, (iquidem pcrigx- um fuifle conftat. Rurfus pofito ad dicm 14 Martij 1659 hora Spoftmer.locoSaturniin B, tcliure vcroin F- nc- cellc eft comitem fuiflc in H, ubi rccta I^ B fecat circulum cjus NHK. Eft autem temporis intervallum inter 23. Martij 1655^ & 14- Martij 1659, dierum 10S6, quibus Saturnusab A progrefluscftadB : Comitem vcrofpatio dierum 16 circuitum unum abfolvcre fcio, atquc infupcr exiguum quid , quod in annis tribus circuitum integrj.jai conficere nequeat. Quumigitur divifis diebus io86,-pcr 1 6 fiant 6 7, atque aliquot dies abundent, appafet6s cic- cuitus integros noftrircfpcdu comitcm percgifle, quia in H rurfus perigxus fuit. Sit BK parallcla AG. Si igitur 14 Mart. 1659, comes non in H fed in K pofitus fuiflctj fe- querctur eum hifce 1086 diebus fexagics odies orbiLam iuam decurrifle fixarum refpedu , hoc cft , totidcm men- fes periodicos, five fidercos potius, Saturniincolispra;- buifle. Nam quando rcdae AD, BK iccundumquas ex Saturno comes profpicitur, inter fe parallelae funt , cun - demintcrfixaslocum illis obtinere cernitur. Nuncvero infuperarcum KH emenfuscft, quitotidemcftgraduum quot apparenti motu Saturnus inter prxdida duo tempora tranfivk j quoniam angulus HBK xqualis eft ei quera conftituunt redx E B , G A, motus apparcntis indices j ifquemotusex Epheraeridibusinvenitur fuifle 5^.40,48'. Sicitaquecolligo; fidicbus 1086 abfolvit pcriodos 6S, atqueinfupcrgr. 40,48', hoceft gr. 24520,45', quantum ergo die unar Prodcuntque gr. 22,34'>44-"» q^-ft moms comitisdiurnuseft refpectu fixarum. Ad meniis (iderei longitudinem invcnicndam ica calculum inftituo ; (i gr. T>3 2^^zo, jo ' Christiani Hvgenii 24520, 48' pcrcurrit diebus 1086, quot diesimpendetgra- dibus 3 60 ? fiunt dies 1$, horae zijcn. 3 9. fpatium quo ad candem fixam Saturni incolis Luna fua revertitur. Deinde medium motum diurnum a fole ( qui minor eft motuquo refpedu fixarum comes progreditur, ut in noftra quoquc Luna cvenire novimus } ita reperio ; Satarni mo- tum medium diurnum qui 2 eft minutorum, aufcro ab in- vcntomotudiurnorcfpectufixarumgr.zz, 34',44". unde fupcrfuntgr. 2 2,3 2',44", diurnus motus a Solc. Atque s/turni- ^^'^^ ^^^^^^ quoque mcnfis Synodici Saturnicolarum media coiarum longitudo computatur. Nempe fi gr . 22,3 2', 44" , uno ^yy^"" dkipercurruntur, quotigiturdiebusgr.3 6o> Fiuntquedi- ^'*''* csi5,hor3e2 3,fcr.i3. Reliquis duntaxat 47 fcrupulis ad dies 16. Atqucillud ctiam medium tempus cft quo noftri refpe^fcuadapogaeumfuum Saturni comes revertitur, five intra quod cum Saturno bis coniungitur. Gaetcrum quia cx motu comifis illud prxcipuc invefti- gari mcrctur,quo pado ad datum quodvis tempus fitus cjus apud Satnrnum exhibcri poflit; oftcndemus nunc brcvifti- mam ad hoc calculi rationem, fcqucntiumtabularum ope abfolvendam 5 in quibus motum comitis sequalem qualis ex Sa4:urno fixarum refpcdu apparcret,proponimus! Hunc autcm diurnum adfumfimusgr.22,34',44", ficut modo in vcntus fuit. Etfi cnim expcrtus fum, itcrato eodem cxa- mine adhibitifquc aliis duobus tcmporibus quibus comcs fuitapogasusautpcrigaeus, aliquot fccundis fcrupulisma- jorem interdum minoremve eundem motum reperiri,iftum camcn medium quodammodo inter alios rctincri poffe ra- tus fum, poft plurcs abhinc elapfos annos facile emendan- dum, Nam & inaEqualitas puto aliqua , & ccccntricitas , qucmadmodumin Luna noftra,ita circa hanc quoque, di- ligcnti obfcrvatione olim deprchendipoterit. TdftU TakU mettisdqualis Lum In ^nnis lulianis, Gra, Uin 1 \lii S>iturnu in orhitafM rejpe^u fixmml InDiebus, I»HorU. 1 3 4 S 6 7 8 lo Ji 12 281 i43 127 189 150 III 9/ iS 184 14245: 16 17 18 »9 20 207 191 1/2 113 74 y8 I 3i 5J 4f 3 21 ?' 48 24 16 34 ;» 9 2 19 57 47 /» Mfrjfiius anni luliani ineuntlbus . Janu. I o Febr. 359 Mart. I252 April 2^2, Maij I189 Junij 169 Juli) xi6 Aug. lo^ Sept. oao. Nov. 8^ 44 Dec. 34* 57 9 6 2-8 47 4?J 40 1 S9 21 Gr4. Min.^ 21 45 ^7 90 IIX I3J ijr8 180 205 11 S 148 270 338 I 4 Hinc ablato Saturnimotuapparen- te per idem tempus , qui invenitur gr. 2 2 , 5 8', relinquun- tur gr. 2 5 5 , 3 3 ', diftantia Lun« Saturni ab apogseo , quje invcnienda erat. Unde apparet in circulo fupcriori , ubi A apogxi locum referebat, fere ad numerum i2illam conftitilTe , eoque in raaxima propemodum diftantia vi- fam, uti revera contigit. Cakulum autem fubjicimus qui fic ordinatur. Motus •^^•.;" • '• ,-f" '*., '^'^(^f- I., /' ■X.,; >4;,«u^'ar.V.'', •• ><■•■■ SysTEMA Satv.rsivm. Gra. Mii f,o : ^ 53 a in. MotnsEpochiE, 2 74- 21 Anni z 282 3 5 Martij i 252 9 Dies24 ISI 54 Korx S 7 32 Summa 278 31 B Locusapp.25 • Mart.id^-^^,^ 4 39 ^ ^ Locusapp.te- poreEpoch^i 11 41 ^ R,eftat Tjmotiis apparens, 21 5-8 Motus Saturni appares 22 58 lleliquura 25533 diftantia Lunae Saturni ab apogieo. Ut verb conftet methodi ratio, intelligatut in fuperiori diagrammate, Saturnusdie i Jan. 1653 pofitusfuifleinA, flf^J^^- terrain G, LunaSaturniin E, gradibus 274, 21' ab apo- proiafio, gaeo L. Rurfumque^y Martij 1655, Saturnusponatur in B, terrain F, LunaSaturniin M: fitque BN paral- lela A L. Quoniam igitur Lunx motus periodicus inter binaillatempora, additusmotuiEpochae, hoceft, arcui LDE graduum274,2i,efficitgr. 278,31'; eritidcircoar- cus NKM hocgraduumnumero. DiftantiaautemLu- nx Saturnix ab apogaeo cft arcus O K M , qui ut cognof- catur, auferenduseft ab arcu NKM arcus NO. Er- go cum arcus N O totidem fit graduum atque angulus quem conftituunt reCtse O F, L G; hujus auteni quanti- tas definiatur apparcnti Saturnimotu inter duopraedida tempora j apparet nosredeabinventis gr, 278, 3 1', hoc eft abarcu N K.M, fubtraxiffe Saturni motum apparentem gr,2 2, 5S' ^quippezequalemarcui NO) adconfequcn- dum arcum O K M, gr. 255*3 i » diftantiam nempeLu- n^e Saturni ab apogaeo. Nondum 54- ChristianiHvqen II KcJfidum hiclocns eft explicandi alium qucndam hujus lunulae motum in latitudincm , obfeL-vationibus aliquot prarcedcntibusiam refe prodere incipientem; quonempe ab linea reda per anfarum extrenia tranfcunte plcrumque cxorbitat, apparetquecircaSaturnum ellipfin percurrere, intcrdum quidemfatislatam , alias vero anguftiorem , 6c rotundo Saturno luccnte, in rcdam lineamabeuntem. Et- fi enim , ad verum hinulje fitum refpedu Saturni determi- nandum, hujus quoque motus ratio eft habcnda , cum tamen caufae cjus cum caeterorum pha^nomenon caufis prorfus conjundK fmt, fmiul cum iiUs atque una opera ex- ponendum cenfeo. Illam igitur Syftcmatishujus partem alteram nunc aggrc- dior, inquaformseSaturni inftabihs atque afeipfadifcre- pantis ratio reddenda , tum qua periodo fingulac mutatio- nes contingant dicendum cft. Harum aliquas qua; nobis fcfc obtulere fupra exhibui ; fed cx partem tantummodo periodi complectuntur. Ideoque ut omnem pha^nomc- aion diverfitatem ab iis quas dicemus caufis pendere con- flet, aliorum quoquc temporum obfervationcs examina- rcnecefleerit, quasa^o atque atnplius annis complures fcriptis prodiderunt. At vero cumSaturni figurasomnes quasnobis delinearuntoculis luftro, casmultipliccsadeo ac prodigiofas invcnio, ut fi qua hypothcfis comminifccn- da foret quacundis ficrct fatis , ncmo non,ut opinor , in ea excogitanda operam lufurus fit : cum nulla tam crc- bric atque cnormis transformationis caufa cfle poflTit , nifi ponaturipfam Saturnij corporis molcm identidem aliam atquealiamfacicminduerc, quod ab omni verifmiilitudi- «e cft ahenum. Quamobrcm deledus adhibendus cft ob- fervatis illorum , &c inquircndum quaenam cx iis fidem mc- reantur, qu je vc contra ut fufpe<^a rcjicieiTida fint. Quo iii cxamine S'Y3TEMA SATVRNIVMt 55* cxamiiie illud conccdi nobis poftulamus , ut quoniam -Sa- tiirni comitem primi pcrfpicillis noftris deteximus, ac qiio- ties libct clare intuenuir, prcefcrantur proptcrea noftra h^c illis quibus alij ad ftellam candem nequaquam pcrtingere potucre,licetquotidie Saturnoobrervandointcnti: eoquc . noftriE ctiam circa formam planetx obfcrvationes verio- res liabeantur , quoties eodem tempore nobis atque illis diverfx phafes animadverfae fuerint. Adjunda itaquc ta- bella omnescasexhibet quas exvariisautoribusdcfcripli' mus. Ac prima quidcm harum formarum eft quam Gaiileus ^^^^^^ adnotavit anno 1 6io, in qua triccps Saturnusfpectatur, mi- /^ exami' noribus duobus orbicuiis majori utrinque adjacentibus. namur. Hanc alij quoque permuiti viderunt, aut certe fe vidifle cre- . diderunt, Nam fi grandiorcs tubos adliibuilTent atque op- timis vitris inftrudos, haud dubie pro triplici hac globulo- . rum facie eadem fcfi:. illis obtuliflct quam nobis diximus an- r.01655, acrurfus anno infequenti, die 13 0<^.vifam. Hoc enim inde colligimus quod dum illis bini ad latera glo- buli apparent , nobis porreda in longitudinem bracliia tu- binoftrircferuntj uti contigit eo ipfo annoi6$5, menfc Aprili ac Majo, quo temporc uifphxrica illa figura Riccio- lo Hcvelioque obfervata fuit. Etenim quo certius conftct ob perfpicillorumparvitatem talem hanc cerni, experimur nobisquoque, quotics breviori perfpicillo, quinumputa autfcnum pedum, Saturnum afpicimus, binos globulos didorum loco brachioruni apparere j ctiam illi annii6 5 5> jam exiftente phafi. Quaenam auteni fallacis imaginiscanfa fit faciic perfpicU tur. Quippe enim quum circa cxtrcmas cufpides amplio- rem lucem brachia hosc five a.\x cmittant , quam qua parte^ inedio Saturni difeo adhserenr> abifemper umbix aliquid Jp 3 iater* '^C ChRISTIANI HVGEN I r intcrcedit, non modo cnm manifefto jam bifida evaferunt, veliit anno 1658, fed antea quoque ut anno 1657. non mirumeft iucem iliam intenliorem, debiliori intcrje^aa, penifus a medio orbe feparatam videri. Neque item rotun- damex oblonga fieri mirandum eft, cum idem accidat omni figurae eminus, nec fatis diftinde ob exilitatem, per- ceptce, atque eo magisquofueritlucidior. Itaqueplane conftat telcfcopiorum culpa phafm hanc vitiatam efle, licet obfervatores bona fide eam tradiderint. Quac fequitur hanc niliilomeliusfe habet,^Scheinero obfervata anno 1614. Atque equidem dubito , perfedi- oribufne an deterioribus perfpicillis , quam quiprseceden- tem dederunt, hanc deprchenderit. Quoniam hadenus quidem ad veram magis accedit, quod aifixasSaturno au- riculasexhibet; at contra ineoaberrat, quod plus jufto carum contrahat longitudinem. Haec autem phafis tum fibi ipfi tum fuperiorifidem derogat, alterutram certe haud veram fuifie arguu -, quoniam eodem tempore , anno ni- inirum 1614, altera a Scheinero, altera a Galileo aliisque obfervata perhibetur. Ut proinde dubitantum non fit , quin & haec fimilsextiterit ei quam nos anno 16 5 7 vel 1 6 5 s incommentaria retulimus. Neque aliud de terfia hujus tabellx exiftimandum eft, quae Ricciolo fecunda ponitur, quamque anno 1640 & 1643 obfervatam fcribit. Veri- tatitamenpropior haecvideri poteft, quod pro orbiculis oblongas atque olivsE fimiles figuras habeat. Quarta eft.quam in locum trifphaencx formae Hevelius adfumfit in Lbro de Saturni nativafacie 5 ubifecuridum le- ges hypothefeos fuaeafierit talem quafidoque cerni debe- re, qu32 tarnen ex vifus hallucinatione in trifphacricam de- generet. ;Quanquam mihi ne iftiufmodi quidera forma fatis eoavcnire-hypothefiilliiiSvideaiur, utpoftea oftende- SystemaSatvrnivm. 37 • Ejufdem Hevelij etiam qninta eft , cuifimilem Gaflen- dus edidit. Et hec quidem fatis prope cum noftra illa an> ni J 6 5 s confentit , nifi quod partes brachiorum tenuiores qua medio difco adneduntur utriufque^ tubi non fmt afle- cuti. Idemque in 6 & 7 contigit, quae ambas ab Hevelio quoque traduntur, fimiles iisquas circaeademtempora Ricciolus obfervavit, nimirum anno 1 648, 1649 & 16 50, quas hic odavo nonoque loco cxhibentur. Neque alia re differunt, quamquod medius orbisHevelio nonnihilob* ]ongus apparuit, cum Ricciolo rotundus fuerit ; quodque hic connexas anfas cum inter fe tum Saturno ipfi fpedave- rit, qus Hevelio pauxillo a contadu abeffe vifae fint. Ve- rum ipfe Hevelius caufam cur feparatse videantur vifus im- beciilitatiadfcribitjCum alioquireipfa cohaerere eas Saturno ftatuat. Tales autem & Euftachius deDivinis notavit anno 1 646, 1 647 & 1 648 , a quo editum fchema ad num. i o hic exhi- buimus. Isque cum praeftantiftlmus perfpicillorum artifex habeatur , credibile eft omnium emendatifllme nativam Saturni facie nobis defcripfifle, nifi quod umbras illas quae in fchemate apparent,de fuo, ut opinor, adjecit. Porroabhifcefigurisnonmultum recedit ea quaea Fr. Eontanavulgata fuit, undecima tabcllas noftrae. Quam quidem & Ricciolus anno 1646 fibi vifam fcribit. Scd minus bonis telefcopiis tunc ufum crediderim , quam qui- bus modo didas odavam nonamque detexit. Siquidem codem anno 1646 feptimam formam fe vidifle teftatur He- velius, cuipotiushicftandumeft. Nam Fontanae obfer- vationes quominus in dubium vocare verear facit,quod eti- amolimmagis monftrofasformasMartis publicavit, ve- luti trilateraccujufdamrupis, acrurfus aliter cum nigra in ' E 3 medio rv.//*- 38 CHRlSTiANl HVGENII medio orbc niclciila • quae nos ciim aliis miilns fabuloik compenmiis. Hxc tamen , quam in Saturno prodidifi formx diverfitatem , nequemiagna cft, i3tdixi,nequemi- randa. Plus negotij pofteriores dux ,duodecima decimatcrtia- que , exhibiturae videntur : quarum priorem prxterBlan- canum etiam Gaflendus prodidit; reliquam Ricciolus, aliundetamcnacceptam, nobisimpertiit. MirabilisprjK- iertim illa Gaffendi apparet. Verumtamen fi benepcrpen- 4atur, facile cft inteliigere, quo pado ab odava figura hxc defluxerit. Nara fi tantum in locum rotundarum lacu- narum , lunatae fubftituantur , cornibus kCc mutuo ref- picientibus, jamprofedo oCtava illa exiftet, quamRic- ciolus adnotavit. Nihil mirum autem Gaftendo ac Blan- cano , cum non magnis perfpiciiiis utcrentur , rotundas potius eas maculas quam lunUlarum forma apparuifle , fi- quidem partes harum acuminatas diftinCte percipere iilis negatum fuit. Duodecima denique quam Ricciolas a lontana, itemqucab aliis Romx vifam meniorat, an- no 1 644 & 1 645 : eam quoque pro odava ac nona fuppo- fitam efle certum eft, vel etiam pro feptima quam Hcvelius prodidit. Non folum enim Ricciolus hanc fibi unquam oblatam negat, folas odavam, nonamque cum anfis fe vi- difle aflirmans : fed mam"Ta ^4"^ parum ratiom confentancum eft quod , ob can- aUeram dcm illam diftautiae difFerentiam , unam anfarum citius citiusad quam alteram cum medio difco coalefcere poffe exiftimat. SaturZ "^^^ ^^"^"^ > admifla licet Heveliana iiypothefi , atque eti- corpufib- amfi. centuplo praeftantiorestuboshabercmus,nequaqaam ^licctri tamen nobls vifu deprehendere licerct. Ca:terum& hujus fententiam viri folertiflimi , quo certe nemo hac tempefta- te majori animo atque induftriarem promovet Aftronomi- cam, pluribusexponere, & aliorum infuper depropria Saturniformaopiniones, priufquam noftram adfcramus, recenfere placet, quaspofteditamdeLuna Saturniobfer- vationem omnes acceplmus. He velius igitur, in eo li bro quem peculiarem iiuic argumento dicavit, caufas pha^- HeveUi uomenonredditurus, fpheroidis oblongi figuram mcdio hypothejis corpori Satumitribuit , cui ab utroque latere appendices ^fl^Samr-^^^' utjamdixi, braciiiorum five anfarum forma, firmi- ^ exZi. ter adhxreant , quemadmodum fupra 7 loco expreflrunus. mtur. Porro fimul cum Saturno hafce anfas, fpatio 30 circiter annorum , circa minoremfphasroidis axem converti facit , qui quidem axis plano orbitae Saturni fit ad angulos redos. Enimvero his pofitis feptim^ quidem fiiperioris figurse pha- fin nec non rotunda quoq^ reprxfentari certum eft:ut nimi- rum in duobus eclipticae locis oppofitis anfata hac facie Sa- turnus appariturus fit,aliifqj rurfus duobus rotundus anfifqj prorfus exutus. Quinimo&fexta acquodammodoquin- ta quoque exhiberi poflent, nifi quod conjundq cum me- dio difco anfx videridebebant. Sed quartaphafis nequa- quam ab eadem forma proficifci poterit. Nam cum po- natur Saturnus cum annexis fibi anfis , qualem 7 figura o- ftendit , re<^us confiftere ad planum cccentrici fui , atque ita Systema Satvrniym. 4t ita perpetuo mancre, licet circa axcm proprium vcrtatur ; cveniet quidem ea converfione , ut paulatim ar£tius ad medium orbem anfae applicentur , veruntamen fempet* geminas lunas referentejufdem cum dido orbe altitudinis, minimeque in tam compreflasformas abibunt. Nam quod hoc efficere poffe declinationcm Saturni orbitx ab eclipti- . ca Vir Cl. cenfet { ita cnim milii refpondit cum difficulta- tcm lianc eimovifiem ) fi diligentius rem expendatintelli- get fieri non poffe , cum Saturni orbita tantum 3 gradibus ab eclipticae plano recedat , ut inde anfarum figuris ulla nobispercipiendamutatioadvcniat. Caeterum necveram quidem efle hanc quartam phafm fuperius indicavimus , fcdcumhxc, five trifphsrica potius, minoribus telefco- piis cernitur , noftris pr^egrandibus illam comparere quam adnotavimus anno 1 6 5 5 & 1 6 5 7. Quae cum adhuc mi- nus Hevclianse hypoiheii conveniat, clarius demonfl:rat illam fcopum npn attigifle. Nequc fane vel rotundae pha- fis phasnomena fatis congruunt praeftitutis ab Hevelio limi- tibus . ut patet non tantum ex prxdidione ejus , eventu re- futata , qux ferebat rotundam phafin anni 1656 continu- atam iri ufque in Menfcm Septembrem anni 16 5 7, cum ta- men jam inde a 1 3 Od. 1656, anfas Saturnus recuperavc- tit , neque poftea amiferit 5 fed & cx Galilei obfervatis cir- ca rotundam phafin anni 1612. Solftitio enim hujus anni , Saturnus gr.iS, 22'.xobtinens, tricorpor adhuc Galileo apparuit, quum per tabulas Hevelij debuifretrotundus ob- fervari, ac vicifTim 1 Dec. cjufdem anni 1 6 1 2, cum verfa- retur in gr. i u 27'. x rotundus Galileo repertus eft,quo loco Hevcliustrifphsericumexpedaflrct. Caaj^ Alteram hypothefm , ingenio fuo acutiflfimo dignam, ^j^sH^sT' fummusGeometra E. Robervalliusnobisexpofuit. Qua turm h quidem Saturnum perinde ut caeteros planctasrotundum J^"^^'"^'*^- F ftatuit:;^^^/ 4^ CHRISTlANlHrOENir ftatuitj cgrediautcm e Zona eiustorrida, hoceft, qua jediores fo lis radios excipit, vapores quordam non admo- dumipilTos, qui procula fuperficie ejus in fublime evolan- tes , undique illum ambiant , praeterquam polos vcrfus , ubi fortalTis intcnfum frigus eosa fole attrahi prohibeat. Hi fi quando omne fpatium complcnt a Saturno ad ufque ex- cremamipforumregionem, elhptica/orma, inquit, eum viderifaciunt. Cum vero minus denfi exoriuntur , inter- que eos ac Saturnum locus ingens medius relinquitur , ob tenuitatem folares radios non refledunt , nifi inde ubi ma- gisconfertiiifdemopponuntur; quod noftri rcfpedu ne- cefle eftfieri in partibus a medio difco Saturni remotiori- bus. Ubi proinde anfarum formam ex ea reflexione pro- duci oportet,illasquc inter ac Saturnum fpatia utrinque ob- fcura vel certe minus lucida intercedere. At quoties nul- Ix prorfus hujufmodi cxhalationes afcendunt,rotundus pla- netafpedabitur. Equidem rede hoc confideravit vir fagaciflimus eflc aliquidquod aequaliter undique Saturnum circumdaret; fuadentc fcilicet periodo Lunx Saturnise dierum 1 6 , etiam ipfum circa axem fuum, & breviori tempore , converfio- iies facere ; ex quibus convcrfionibus intra paucos dies dl- verfasphafesnafci oporteret, nifi undique eodem modo materia quaedam circumpofita eflet. Ncc diflimili collc- £tione ufi fueramus dumnoftrum Syftemaefiingeremus, ut poftea dicetur. Verumtamen ex illa fua hypothefi nc- quephafisnoftraannii65 5 & 1657, fatis commodecx- ponitur, nequecertis Saturni orbitaelocis phafes quxque peculiares funt , quod tamen ita fc habere obfervationes omnes evincunt , 6c rotundi Saturni inprimis. Ux cnim 3nduobusoppofids Ecliptice locis accidere animadverf^ funt, contraque i^ iis qui quadrante hinc diftant^anfa; quam niaxiiiic SySTEMA SATVRNirM. ^J maxime expanfae : cum tamen caufa non appai-eat cur aliis quidem orbitas partibus nullos vaporcs Sole Saturno , aliis maximam eorum copiam cxtradurus fit. Deinde vapo- rcsifti, nercioquambcne, at multum certe dillimiles no- ftrishifcequi tcrram ambiunt ponuntur, tum quod im- menforpatio, prseuthifolcnt, a Saturno afcendant , tum quod vcrfus polos pauciftlmi aut nulli fint , cum eirca ter» vx polos plures contra atque altiores exiftant quam circa Zonam torridam. De elliptica autem forma Saturni dixi- musftipra, eam revcra nunquam talem cerni, utproindc caufam ejus adferre fuperfluum fucrit. Nunc vero tuam quoque Hodierna dodiffime fcntenti- Hodiem^ amexcutiamus, quamnovonunciomeodeSaturniLuna J^^J,']^^ & promiffo Syftematc excitatus, fubito pubiicam fQci^i. phanpme- Merctur tuus ille in haec ftudia non vulgaris amor, ut meli- «'^ "i*^''-. oris notae tekfcopia tibi fuppeditentur , qui qualibufcun- qucetiaminftrudus, non ceflasin c^lum qua licet eniti , fummumqueillum planetarum, formarumvarietateom- nes fruftrantem, certis legibus aftringece aggrefluses. Ac ille te quoque ut opinor deiufic Nam fi pofthac ea facic fetibiofferat, quamihianno 1655 & 165-7 apparuit, vel eaquoquequaefucceflltanno 165^8, cognofccs utique lias non quadrare ilii quod tibi finxifti corpori. Sphaeroidi ni- mirum, cujufmodiaut ovum autprunum eft, fedmagis etiam oblongo quam Hevelianum illud , fimilem Satur- num imaginaris ; in quo binac utrinque fint maculaclucis cxpertes ^''quales in tabula fuperiori phafis odava exhibet, quje nobis interftitia iiia inter anfas Saturni mediumque ejus difcum rcferant. Inde converfiones hajus corporis circa axem, eadem periodo qua & Hevelius, definisi &rotun- dumtunc vidcri afleris, cum longior fphaeroidis axisad nos dirigitur, idcoque bis hoc accidere annomm sode- f 2. ' curfu. 44 ChristianiHugenii ciirfu. Vemmenim cum prorfus rotundusac orbeinte- gro lucens appiareat Saturnus, quoties brachiis fuis nudatus eft, expendendum tibi amplius relinquo/qua rationeia- cunas quafdam expleas quas^ maculisillis nigrisfupcrfutu- las rede ipfe pr^ vidifti. Prseterca & pliafes illas te confi- derare velim quas hasc tua hypotliefis non poteft non pro- ducere , nec a quoquam tamen obfervatse perhibentur. Quas ut facilius omnes coram infpicias , ovum aut aliud quod eam formam habeat, iftis maculis ornatum, tibi pro- ponito, atqueitautSaturnum converti viscircumducitOj vidcbis non pauca in tuo hoc Saturno phsenomena qux cacleftis Saturnusnunquam exhibuit,atque alia rurfus, quse ineflehuiccertotibiafiirmare audco, non videbis, ipfe- quc de Syftcmate tuo ftatucs . Quodautemreivcritatem neque tunequeilli viri cgre- gij, quorum antea opiniones recenfui , aflecuti fitis, minime mirandum eft, aut vobis imputandum , utpote ad quos falfaplurimapro veris phsnomenis delatafintj aliavero qu3E de Saturno citra vifus failaciam obfervantur, nonper- venerint. Quas fi nobifcum afpicere vobiscontigiflet, ea- dem inde qux nos de nativa Pianetx forma coileduros fu- ifie credibile eft. Me vero prxter phafes illas fynccriores , ctiamLunaeSaturniae motus jaminde a principio animad- verfus, nonparumhk adjuvitj fiquidem ex hujus circa Saturnumgyratione, prima mihifpes de conftituenda hy- pothefi aftulfit. Qu^ cujufmodi fit deinceps explicareag- gredior. mj^rahy. QiL^^"^ crgo 1 6 dicrurn periodo circumferri Saturno pla- fothejis netam novum compcriflem,haud dubie minori etiam tem- l7exc'oZ PonsfpatioSaturnumin k^c fuper axemfuum revolviar- ma, t>itratus fum. Namque antea quoque, in eo cum Tellurc hac noftra castcris primariis Plaaetis gonvcnire^ femper cre- didi, SySTEM A SaTURNI UM. 4.5- didi , quod finguli in fe ipfis rotcntur, atque ita tota eorum fuperficies lumine folis per vices gaudeat. Quin imoin univerfum iia cum magnis Mundicorporibus compara- tumefle, ut illa quibus alia minora circumferuntur , ipfa quoque in medio pofita minori tempore circumeaht. Ita enim Soiem diebus 26 circitcr in fe redire maculx e)us de- clarant : circa Solem vero Planetarum finguli,inter quos Tellus quoque reponenda eft, proutquifque remoiior eft ita tardius curfum conficiunt. Rurfus Tellus haec diurno fpatio gyratur , quam Luna menftruo motu ambit. Jovis auiemPianetamquatuorminores, hoccft, totidemLunae circumftant,eadem hac legc, ut propiores quae funt, celeri- ore curfu ferantur. Undejupiter quidem breviori forfitan tempore quam z+horarum converticenfendus eft,cum ci- tima ei lunularum minus biduo impendat. Quae omnia cum pridem cognoviflem, Saturno quoque jam tum fimi- lem motum inefle judicabam. De ccleritate autem perio- di, comitis fuiobfervatio meccrtiorcm fecit. Quicum 16 diebus orbitam expleat, Saturnum in centro orbitac fitum , multo frequentiuscircumagi arguit. Jam vero & hoc credi- bile videbatur,omnem c^leftem materiam, Saturnumintcr comitemque ejus interje6i:am,eidem motui obnoxiam efle, hoc pado ut quo Saturno propinquior eft,co magis ad ipfi- ufmet celeritatem accedat. Undeillud fequebatur dcniquc, ctiam appendicesfive brachia Saturni , vel medioglobofo corpori con junda atque affixa, fimul cum eo volvi, vel,in- tervallo aliquo difcreta , non multo tamcn lentiorem peri- odum fortita cflTe. Figura porro brachiorum.dum hasc circa motum eorum menie agitabam ejufmodi apparebat,qualis in fuperioribus obfcrvationibus anni 1655 expreflaeft. Nempe mediura Saturni corpusomnino rotundum erat^braclva vero utrinqj ^ 3 fecundum 4<5 Christiani Hvgenii fecundum eandem rcaam lineam protendcbantiif , vclut fi axe quodam medius planeta trajiceretur, quanquam tu- bo ilio I z pedum quo tunc utebar,utraque vcrfus extremas cufpides paulo cralTiora clarioraque videbantur, quam ubi niediaerptiaerxcohxrebant, ut indica^ figura omnium pri- nia. Quum itaque quotidie eandem hanc fpeciem prs fc ferret, intellexi id alia ratione fieri non poffcfiquidem tam brevis cflct Saturni corumque qu^ iili cohasrcnt circuitus, nifi ut globus Saturni k corpore alio asqualiter undique ArmuU cindus poncrctur, atque ita annulus quidam medium eum nu "eZgi. ^^^^^^^^' Hinc enim , quacunque celeritate circumvol- vecetur, eandem femper faciem nobis oblatum iri, (i nimi- rum axis ad iftius annuli planum credlus effet. Et fic quidem ei quas per id tempus aderatphafi caufa fua conitabat. Ergo deinccps expendere coepianne reliquae etiam, quacde Saturnoferebantur, eidem annuloimpu- taripoflcnt. Hoc autem non tarde fucceffit ex animad- verfa, per frequentes obfervationes , brachiorum Saturni ad eclipticam obliquitate. Cum enimlineam redam, fe- cundum quam utrinque ea extabant, non fequi dudum e- cliptics, fed interfecare cam angulo 20 partibnsmajore comperiflem, fl:atuiproindepIanum annuli qucm imagi- Eum ad natus euam tali circiter angulo ad ecliptica; planum inclina- pllmm* J^i. Perpetua videlicet conftantique inclinatione, quemad- ^ «biique modum in tellure hac nofl:ra plano xquatoris contingere 'pofifum notumeft. Hinc autem neceifario illud fequcbatur , ut ^^'* diverfisafpedibusnunc ellipfinfarislatam, nunceandem ftridiorem, nonnunquam denique & redam lincam idem annulus nobis exhiberet. Quod autem anfae cffingeren- tur, intellcxi id inde fieri, quodnon artSle Saturni globo annulus cohaereat, fed pari interftitioundiquc ab eo remo- veatur, Qiiibus proinde fic ordinatis^ac prceterea adfumta ca SVSTEMA SAT7R.NIVM. 47 ca quam dixi annuli inclinationc , omncs rairabi(cs Saturni facies ficut mox dcmonftrabitur , eo referri pofTc inveni. Et hasc ea ipfa hypothefis eft quam anno i6 5 6 dic 2 5 Mac- tijpermixtisliteris una cum obfervatione Saturnix Lunas cdidimus. Erant cnim Literae aaaaaaacccccdeec ccgh iiiiiiillllmm nnnnnnnnnooooppqrrsttttt u u u u u • qui fuis locis repofitae hoc fignificant , Annuh cmgitury tenuu pUnot nufoiUAm cohdrentCy ad eclipticam in- clmato. Latitudincm vcro fpatij inter annulum globum- que Saturni interjedi , aequare ipfius annuli latitudincm vel excedere etiam, figuraSaturniabaliis obfervata , certiuf- quc dcinde quae mihi ipfi confpeda fuit, cdocuit: maxi- maraque item annuli diamctrum eam circiter rationcm ha- bere ad diametrum Saturni qu?E cft 9 ad^ . Ut verapro- inde forma fit cjufmodi qualcm appofito fchcmate adun> bravimus. Caeterum obitcr hic iis refpondendum cenfco , quibus orwW- novum nimis ac fortaffe abfonum videbitUE,quod non tan- tarik q»a tum alicui caeleftium corporum figuram cjufmodi tribuam, ^^;,-^f "L- cui fimilis in nullo haftenus eorum deprchenfa eft, cnm Jaa, contra pro certo crcditum fuerit , ac veluti naturali rationc conftitutum, folamiisfphaericam conveijirc, fed&quod annuium 4^ Christiaki Hv^ENii annulum hunc folidum ac permancntcm ( taleni cnlm ar- biu-or) Saturnoitacircumponam, ut nulliscompagibus retinaculifve ei cohasreat, ac nihilominus jequalem ab om- iii parte diftantiam fervet, unaque cum Saturno motu ve- lociffimo transferatur. Hos autcm repiitare illud oportef, non cx mera invcntione atque arbitrio meo hanc me fin- gere hypothefin, ficut Aftronomi fuos epicyclos, nufquam in ca:lo apparentes ; fed oculorum renfu , quo nempe reli- quarumrerum omnium figuras dignofcimus , hunc quo- queannulumfatis evidenter me percipere. Nequevcro caufamcfTecurcorpus aliquod inter ca^leftia hac forma prxditumexifterenequeat, quxfinon fphaerica atfakem rotunda eft, atque ejufinodi ut motum circa centrum xque commode atque ipfa fph^rica fufcipiat. Nam minusuti- qucmirandum, hujufmodi figuram talicorporitributam, quam inconcinnam quampiam minimeque tornatilcm, Porroquumccrtofatiscolligi poflevidcatur, obfimilitu- dinem ac cognationem magnam quae Saturno cum Tellu- re noftra intercedit, illum pcrinde ut hiec in mcdio fui vor- ticisfitumefle, ccntrumque ejus vcrfus omnia naturafua tendere quae illic gravia habentur ; inde ncccflado quoquc cfficitur, annulum iftum omnibus fui partibus aequali vi ad centrum nitentem, hoc ipfo ita confiftere, ut undiquaquc pariintcrvallo i. centroabfit. Plane ficuti quidam con- templati funt, quod fi continuum fornicem per totum ter- rarumambitumcxftruipoflibileeflret, is abfque uUo fulci- ; minc femet ipfum cflrct fufl:entaturus. Ergo tale quid in Saturno rcipfa cfFedum efle ne protinus abfurdum credant, fcd fufpiciant potiusinfinitam naturae potentiam &majefta- tem , qu3e fubinde nova fuorum operum fpecimina in lu- cem promens, piura etiam fuperefle admonet. Verum ad propofitum jam rcvcrtamur. Diximus Systema Satvrnitm* 49 Dlximus brachiorum lineam anno 1655 ccHptlcae oc- safupni currerevifamangulopartiumplusminuszo. Qupdcum ^„f,^^/' pr^cipuefaciatadphsenomena ex hypothefi noltradedu- ALquami cenda, antequamadillaaccedamus,itafchabercexobfer- J^J^^^^^ vationibus oftendendum eft. Cum igitur 2 5 Martij,anno 165 5,Saturniin A pofiti ad ftellam fixam B ca fuerit conftitutio quae hic adnotata eft , utconftatex fuperioribus obfervationibus ; die autemfe^ quenti ficut in D & B , tcrtioque item die ficut in C 6c B , ita ut quotidie linca anfarum produda altius fupra ftei* laiii B afcenderet j hinc perfpicuum fit viam Planctas A C nequaquam congruere diredioni anfarum , fed di- verfam ferri angulo A C E , quem 20. gr. majorem inve- nio. Eo autem tempore nihil admodum mutabatur lati- tudoSaturniapparens,- unde conftat viam AC cclipticx parallelam fuifte j ac proinde eodem illo 20 gr. angulo eti- am ab ecliptica lincam anfarum deflcxiffe. Rurfus 9 Apr. & tribus fequentibus continue diebus ad aliam fixam C talis annotatus fuit Saturni pofitus qualis in L, M, N, O cernitur. Ubifimiliter apparet, lineam anfa- rum O P, Saturni tramitem L O fecare angulo L O P , qui 20 plus minus graduum deprehenditur. Eclipticam vcro vel eclipticae paKallelanilineam R Q^, angulo P QJ^, G paulo 4i GhRISTIANI HVGENII pauloetiammajorc quam LOP, quoniam dccrefcebat per eos dies Saturni latitudo, qu^ borea erat. Dcniquc cum poft ftationem Saturnus ad fixam eandcm C revcrtifret^faaufque eflTet auftralior, die 27 Mai;, eo pofitu juxta hanc adftabat quo hic ad S defignatus eft. Dic veroMaijpoftrema, coqui adT. Ita ut hic quoqueli- neaS V, quacfecundum brachia ducitur, interfecet ST, quamquatriduoilIoSaturnuspermeavcrat,angulo VS T, 20 gradus cxiguo fuperantc. Eclipticam vero vel eclipti- ca: parallelam X Y, paulo minore angulo S X Y, quoni- am minuebatur adhuc continue Planetse latitudo, ctfs diredus jam incedebat. c Ithisquidemintelle£^is, inclinatlo brachiorum Satur- ni ad eclipticam, in dubium vocari amplius ncquit, etfi, fatcor, fton admodum accurate quanta fit hoe modo defi. Systema Sattrnivm. ft definiti pofTit. Si tamcn 2 1 graduum per id fiempus appa- ruilTe ponatur, quantam fere addudae obfervationes com- probant, ac porro ad locum Saturni, quituncfuit, atten- damus , inveniemus xquatori plane parallela braciiia cx- titifle. Cum enim circa 3 gr.Virginis Saturnus verfaretur, ubi parallelus 3squatoris eclipticam interfecat angulo gr. 21. quo angulo etiam bracliiorum iinea illam interfecabat ; manifeftum eft hanc fecundiim didum parallelum atque adcofecundiim ipfumacquatoremincedere debuifie. Cxterum alio nunc irrefragabiii argumento eandem hanc braciiiorum inchnationem , & cuni aequatore circu- lo parallehfmura confirmabimus. Supra in obfervatio- numHiftoriaad diem 13 Odob.anni 1656, adnotatum cft,motum Saturni, quo cum cxlo quotidie defertur,fecun- dumipfam anfarum Hneam procedere nobis vifum, non ca die tantum,fed quotieicunqj exinde idem inquirere Ubu- it:inquiriturautem hoc modo.Tekfcopio adSaturnum ob- verfo,eoque intra tubi aperturam, quam iiic refert circukis A B, recepto, ita utprimum in extremo margine confiftat, vergatqj Unea brachiorum ad aper- turx centrum , immotum inde tu- bum fiftimus,quo ita manente , mox totamtubicapacitatem AB percur- rere Saturnus confpicitur, motuqui caelo tribuitur abreptus , atque exire adpartemoppofitaniB, quotende- bat brachiorum linea. Quoniam cr- goSaturnus, hoc motufuo, circulum jequatori paraUe- lumpercurrit, cujus circuUpars eft linea AB, manifefto patetbrachiorum Uneamaequatoriquoqucparallela exten- di Huius vero rci periculum facere Ucet quoties Saturni 5*' Christiani Hvgenii obrervandifacukas datur, nequc alia certiori ratione dl- reaionem anfarum inveftigari pofTe credimus. Non de- fuerc tamen qui diverfimode idem cxamen inftituerunt quorum obfervationes fententiam hanc noftram compro- bant. NamGalileusquidemipfe, quiprimuspiixnome- ni hujus indicium fecit, non omnino eclipticx paralielam li- neam,in qua Saturnicomitespofiticflent,fibivifam fcribjt fedevidenterab eadefleaercj &fortaffe,inquir,eEquatori parallela eft. Poft hunc vero quicunque rem examinavemnt , omnes hanc ejus conjeauram nequaquam aberrafie oftendunt & inhis Aflronomi infignes Gaflendus, Bullialdus &lUc- ciolus; quorum hic ftellarum fixarum ope raliatamen methodoquam qua modo nosufifumusj non femelil- lum anfarum cum ^quatore paralielifmum iiquido fibi compertum demonftrat. Hevehjd^ Ciariflimustamen Hevelius, fuis obfervationibus con- 7.1'Zt ^^'''' q^^a^cujufmodifuerintnonindicat, diverfamhic rumc<,n- opinionemtuetur, contenditq.ue excentricoSaturniparal- tr.ria iclam cflc brachiorum inclinationem , ut proinde eclipticjc ^'P'm- quoquc fere conveniat, non amplius unquam quam 2| gr. deflcclens : &hocquidem cum circa nodos interfeaio- nis Saturnus verfatur . Ql]o fiet ut cum in Librx & Arictis gr.20, ubilimitesftatuuntur, pofitus fuerit , prorfus ecli- pticamfcquaturbracliiorum difpofitio. Atcirca hscloca maximam omniuminclinationemnoftr^ 5caIiorum obfcr- vationesprodunt, nam noftrae quidem, Saturno prope libre fignum atque inipfofigno verfante, habitx funt j ali- orumvero quaedam cum non procul ab oppofito Jimite diftaret. Ergo quod & pluriun? autoritas & propria expe- rientia confirmat, haud cundanter hac in re ampledemur : ' Nec^iie vcro dubito, q^Lium certamfemperque obviam ob- fcrvandi Systema Satvrnivm. 5-3 fcrvandimethodum tradiderim , quin ea adiiibita vir vcri amantifllmus priorem fententiam volens abdicaturus fit. Illud utique nobifcum novit , fruftra five hunc iive aliuni quemlibet obfervandi modum,. ad dirimendam inter nos hanclitem, ufurpari, quando circa fignaCancrivel Ca- pricorni Saturnus commoratur, quoniam ibi difcerni ne- quit utrum a:quatori an ecliptice parallela fit qu3e per anfas ducitur, eo quod in his locis paralleius sequatoris cclipticam non interfecet fed tangat. Quamobrem miror etiam quo pado Ricciolus, obfervationemGrimaldiadferensanno fl'.''f^^ J650, 18 Martij habitam, qu3e probateo tempore hanc trlrTnx' anfarum lineam eclipticae obliquam incidiffe , non ani- l!^»7-^\' madverterit contrarium ejus quod intenderat illa obferva- ^^^''"^'^'' tione evinci : fi enim tunc, Saturno prope initium Cancri agente, non crat eclipticae parallela anfarum linea, ne qui- dem 2cquatori parallela fuerit, ut conftat ex modo diltis. Semper autem aequatori parallelam cerni, & aliis multis ob- fervationibusdocuit, & hacipfa oftenderevoluit. Ergo & expcrientias propriae & fententiae fuae , quam veram effe demonftravimus, plane hic adverfatur. Grimaldiautcm obfervatio , quanquam alioqui in hoc negotio verfatifruni atque experientiftimi , vitio aliquo laborarecenfcndaeftj in qua forfitan priorc fixa a Saturno conteda , vel ob ful- gorem cerni proliibita , aliam deinde telefcopio detexerit prius non animadverfam,proque eadem illahabuerjt. Nos vero, cumparallelam sEquatori brachiorum lineam efle indubitatis rationibus fatis ;am adftruxerimus, deinceps ad annuli noftri hypothefin hunc ejus fitum applicemus.inde- que phsEnomenon caufas fingulas derivari doceamus. EftoitaqueSaturni orbita , quam 30 circiter annisille VUmff emetitur, ABCDj vScineodempIano (namexiguzede- f^yp^^^^^c-. elinationis gr, zi non hic rationem habebimus ) circulus ^^^'L'! P E, orbemmagnum five telluris orbicam referens, quam H"- G:# an- /4 ChristianiHugenii annuorpatio ciim illa nos obimus; inque hujus centro G confiftat Sol. Jam ficuti axem terra habet femper fibi pa- rallelum, circa quem in fefe volvimr, ita Saturnus quoque habereponatur, quifitad annuli fibi circumdati planum credus. Adeout circa unum eundemque axemgyren- tur&corpusSaturnifphericum,&annulus, & in eodem annuhplano pofitus Saturni comes five Luna. InteJIi- SaturautemSaturnihic axis axi terrse circiter cequidiftans Unde&planumannuliplano aequatorisnoftri paralleluni crit, acproindeangulo partium 23! adplanumeclipticx mclmabitur. Nam fic conftituendum eflb inde iotellexi- mus quod anfarumSaturniincIinatio jEquatofi parallela de- prehendatur, ut modo demonftratum fuit. Nobisitaquein circulo EF circumlatis, variasannuli hujus, a Solc pariter cum Saturno illuftrati figuras cerni de- bere perfpicuum eft , proutnimirum nunc has nuncillas ^ orbitas fua; partes Saturnus peragrabif. Nam eodem qui- dem orbitx Joco, quacunque tandem celeritate fuper axem fuumconvertidicamr, diverfasphafesnonexhibebit,quo- niam ea converfione fimm annuli, noftri refpcau,nihiJ im- mutat, fed ita demum fi in eccentrico fuo fi ve orbita fpa- tioaliquoprogrefllis fuerit. Cumque triginta fere annis ad loca eadem revertatur , hinc neceflario intra id tempus omniumphafmm viciflitudinem confpici necefle erit, at- quealiasquidembis, aliasquater; quas fingulas nunc ex- pendcmus. Primb itaque duos orbitse locos efle liquet e diamctro op- pofitos, velut A 6c C, inquibus Saturnusconftitutusla- Caufa tilfimas, maximeque omnium didudas anfas exhibeaf. ^LtrL ^"^"^"^'^^^^^^pJ^^opercentraTclIuris&Saturni ado' Uti[ftma- atqucadorbitxSaturniae planum eredo, annuli quoque rnm. planum ad angulos rcdos fecatur,eoq, viginti trium circiter partium angulo fupra planum annuli vifus nofter attoJiitur. Cn- SystemA Saturnivm. SS Cujusphareosvera proindc forma ^ fccundumea quse fupra circa annulum dcfinivimus , cjufmodi crit qualis hic delineata cernitur, majoriellipfisdiarw^traad niinoremfe habentcfereut 5adz. Atquc S^ Christiani Hvgenii Atquc hxc ea figura eft quam ab Hevclio, Ricciolo, & Eu- ftachiode Divinis , anno 1648, 1649. & 1650. fpedatam fuifle diximus, Cujus itaque locum, hinc inter figna ir 5c 5B, inde inrer ^^ & tP conftitui oportere ccrtum cft , quan- doquidem iftis annis fignum ir Saturnus peragrabat & in s fignum tranfibat. Poftea vero accuratius hunc locum latif- fime anfarum phafeos inquirentes oftendcmus eum caderc in zol gr. n & +^. Clamr ^^^^^^ Y^^^ manifeftum eft, Saturnum, quoties hanc pr^- saturnus fertfpccicm, multolucidiorem fcfc intuentibusoftenderc S^... ciebere, quamdumnuliis bracliiis auduseft : quumtan- ijj/ur. tundem luminis fere ab hifce emanet, quantum ab toto in- teriore difco. Atque ita femper quo propius verfus Can- cri 6c Capricorni figna acceiferii , eo majorem, aut cer- tefplendidiorem, etiam abfque telefcopio appariturum 5 quippeannuli ellipfis femper iatius fepandente, utinfe- quentibus declarabitur. TMna Sa' Sed & aliud circahanc phafin obfervandum occurrit , ^^n{ ^^^^^^ nimirum infolcns Saturnij comitis, qui quidcm mo- ^eHiptKm tusobfervat|onibus anni 1659 adnotarijamcaepit^verimi hac lariffima anfarum phafi exiftentc, omnium evidentifll- meutfefeprodatnecefleeft. Etenimquumeodemplano & annulus Saturni & comitis orbita contineantur, aut certe parumdiverfis} conftatfimulcum annulo etiam orbitam hanc latiflimam omnium ellipfin nobis cxplicaturam : eo- que futurum ut comes apparente motu alte fupra Satur- num atque infra tranfire confpiciatur , ita ut corporee;us vel radiis nimium propinquis nequaquam nobis occulte- tur, quemadmodum alias accidere folet. Atque ea qui- dem ellipfis quam tali motu defcribere hifce in locis cerne- tur, iongitudincm latitudinis Cux duplam fequi alteram ha- bereinvenictur,ficut6cannuli, quadiximus, cllipfislatif. fima. System A Satvrnivm." ^y Itma. Vemm recedente hinc Satumo fenfini dtlguftiorip- fa quoque evadet, quippc annuli ellipfi femper (imilis,adeo utprimum fulgore planetae tranfitus comitisconfpici prohi- beatur, deinde corporis ipfius Saturni antc vel pone comi- tem objedu, Ita namque obfervationes anni 1655 & 1657, quo tempore exilia & quam maxime comprefla brachia crant , pftgndunt comitem etiam in ea reimen min!. mHmquici'^^^^^1^^^^^* etfiobfervationibus, quas quidem expendi mmiL ■"'^"s hattenus,minimetepugnantibus ftatuerc licuitj exigu- ^uam ab. um tamc quid deefle, quo minus omnino perfedus fit eorii parallelifmus, alia ratione deprehenditur. Etenim fi pror- lus inter fe parallela forent utraque plana/equcretur ui cntn errarg. m SysTEM A SaTU RNIUM. f^' in pr. Y & ti;Satumus fpedaretur, omnium arduTima an- nuli ellipfis, & quafi reda linca cxifterct , latiffima vero in pr. s & ^:p. Atqui ardiflunam annuli piiafmm in gr. 20', ne & x , maximo angulointcrfecat. Hunc autem maximum angulum quo Jinea anfarum eclipticam interfecat effe circiter gr. 2 3 i ob- fervationibus anni 165 5, 1656 & 1657 apparuit, talem-. quc ad ifta fupputanda adftimfimus. Eortaffeautem, lon- go faeculorum lapfu, fenftm omnia hsc locamiitaricon- tinget, ftmiliquodammotuSaturni globuminclinanteat- que inTcilurc noftra eft isqui prsceffiones asquinodio- rum efficit : atque ita phafium quoque omniumloca tranl- ferrineceffecrit. Hocverbnou tam facile incsetcrispiia- fi bus qu am in rotunda patefcet, ad cujus confiderationem deinceps veniendum. H2. ' Schcma 6o ChRISTIANI HVGENII %0tund4 Schcma itaque fuperius rcpetenti manifeft um eil Satur- fhafeos o inim integf o orbltae fu^ circultu non pofTe non ad eum lo- cumbispervenke, reftoinB&D) ubi planum annuli reda ad nos dirigatur, produaumque in oculos noftrosin- currat. Quod quidem in locis e diametro oppofitis con- tingeret,inqiieiirdemperpetu6, fi exSole Saturnimotum profpiceremus : atnunc propter motum Terr^ in fua or- bita annuum, nonnuUa oritur in^qualitas. Annulo igitur fecundum latus infpedo, nec nifi redam lineam referente , quumneutra planarum ejus fuperficierum appareat, ad nihilumrediguntux brachia ac prorfusintereunt, foloro- tundo Saturni corpore quod intueamur reliquo. Cujus phaenomeniprimumteftem Galileum fupra commemora- vimus,qui anno 1 6 1 2 fimplicem hanc Saturni formam ob- fcrvaverit. Inde vero poft annos 3 o Gaffcndum aliofquc compluresj ac nosctiam dcwique anno 16/6. Veri^im enim J"J^Vik. . Systema Satvrnivm. St cnim fi hoc tantum anniili pofitu anfas evanefccrentjncqua- quamtanto tcmpore pcrftare rotunda pbafispofletatquc obfervationes teftantur , toto enim femeftri rotundusSa- turnusfpectatusfuit. Quamobrcmporro quaerendumeft qux caufa, praetcr eam quam jamattulimus,anfasquan- doquc cerni prohibeat : cft autem quac fcquitur manifeftif- ftma. Frcquenter nimirum cvenire conftat Saturno circalocos mododidos B vel D commorante , uttumhujufcetum Soiis refpeO:uitapofitifimus , ut fi produciplanum annuli intclligatur, idinternosac Solem tranfiturum fit : velutin fchemate fuperiori , cum Saturnus ptope D confiftit,nos autemcumTeliurein E. Quo fitut illam annuli fuper- ficiem quse foJis radiis illuminatur confpicere nequear- mus , fed alteram tantummodo qux tuncurabrae vices pa- titur. Nulla itaque ne hic quidem brachia Saturno anhu- lus prasftat , fed oculis noftris ereptus orbum ac folitarium relinquic. Atque haec caufa ad continuos quinque aut fex nienfes rotundx phafi interdum fufficit , ufi poftea accura- tius doccbimus. At nonimmerito dubitaripofllt, cur & h^c & praeccden- ti quoque annuli pofitu cum planum ejus reda ad nos ver- ■ git, nonfaltemexteriorejuslimbusa Soleilluftratusappa- .reat: quidenimdicemus? anne tajn tenue efle totum an- nulicorpus, ut licet revera fplendeat extremaejusmargo, exilior tamen ipfa fit quam quae noftris teJefcopiis percipi poflit > Nequaquam : verum res eadcm quae caufam hanc ^^. ,'^. prxtexi vetat,eadem veram caufam quoque haud dubie inSaturm fuppcditat ; fafcia nimirum illa reliquo Saturni difco oblcu- difcoZona rior ,; quam <5c rotundo illo apparente , & rurftis brachiis "'^"^^"^' audo, nobis vifam narravimus. Hsec itacomparaaim efle exterioKm illum annuJi ambitum cvincit, ut aliqua H 3 quidciM ^2- Christiani Hvgenii qnidemcfaffimdinepraeditusfit, verum ejus natiire utfo- lislumen, velnihilprorfus, vel certe leviter admodmii rc fleaat. Quia enim jn Saturno etiam brachiispredito tra- ttusittenigricans animadvertitur , ncmpe cum foperfici- em annuli eandem quie a Sole illuftramr defpicimus • quo pohtu nulla ejus regio obumbrata oculis noftris obveria cftj fequitur nigredinem illam ex aliacaufa manarenon pofle , nifi quod ejufcemodi quadam materia annuli mar- go coopertaht, quas nonperinde utreiiqua ejusfuperficies repercutiendoluminifitidonea. Sic in lunari quoque dif- comacuiasahquas, ca^teris partibus mu.lto obfcuriores cermmus s qu^ quidem non plane omni luce dcfed^ ap- parent, veri^im fi aeque procul ac Saturnus a Sole diftarent iibitanmm centeflmam partem ejus, quod nunc accipi- unt, luminis ab iUo mumarentur, credibile eft penims nobis mviflbiles fore , nifi quatenus lucidioribus undi- que termmanturi priEfertim fi tenuemmodolineam, ut ^aturni) annulj margo,conftituerent. Alioqui vel illud for- litaiidicipoiflt, materiam quandam aqux flmilem . aut certe k vi & fplendida fuperflcie pr^ditam, extrema annu- liprxcingere, qu^unicotantum velutipunaoSoIisradi- osrefleaens nequaquam nobis confpicua erit, utrationi- busopticisclarumeft. ^ Sed quae ad rotundam phafin attinent ulterius etiam ex- pendamus,^ in qua piura animadvertenda fuperfunt Di- ximuspaulo ante,tunc eam potifllmumexifterc, cum pro- dudum annuh planum inter nosSoIemque medium tranfit. Hoc vero quando contingat, quo pado cognofcere pofll- mus, atqueexAftronomicistabuIisdefinire, deincepsex- plicandum eft. sititaque denuo Saturni orbita AB C , Tclluris annua D E F, locusfolis L. Jam Systema SaT7R.N1VM. ^3 Jam quia pofitum fuit, Saturni axem , qui ad annuli pla- num eredus eft, femper fibi parallelum ferri, fequitur com- munem quoque pianorum annuli & orbit? interfcdioncm uni cuidam lincae femper fore parallelam . Efto ea linea pct Soiem duda A C, quac proinde in cselo locum Saturni x- quinodiorum defignabit. Pofito igitur Saturno in H , Tellure vero in D, utroque ad partem eandem reftae A C, verum ita ut minus ab ea Saturnus quam Tellus diftet ; neceffario interfedionis linea planorum annuli & orbitae Saturni HM, qusnimirumex H parailela ducitur AC interSoIem L, Terramque in D poiitam excurret,ac pro- pterea annuli quoque planum manifefto inter utrumquc medium incedet. Quod ubi contingit, rotundae phafi lo- cum 6z ChRISTIANI HVGENII Saturmis quancio necijjarlo Totunduf fpeSiari cum eflc demonftravimus. Contra vero , cum Saturnus quidem ac Tellus ad candempartem reda; AC confi- ftunt, verum ita ut illa propius ad eam accedat , utcum illeeftin N, hascin F- utroque cafu linea interfeaionis annuliatque orbit^ Saturni, utliic NQ^, quienimirum ipfi AC xquidiftans afta eft,Tcrram Solemque abea- dempartehabebit. Undeintelligitur, urrovisporuuean- dem annuli fuperficiem a Sole & nobis alpici : quod requi- ri jam fupra advertimus, ut brachia Saturni ,aut anfa; ap- parerepoftint. Quanquam ne fic quidem femper ccrnm> tur, utipoftea manifeftum fiet. Hiautemdiverfi fiiusut ex tabulis Aftronomicisparvo negotio cognofcantur, indequcrotundaphafis, quatenus abhaccaufapendet, praedicipoftTit, fciendumeft,quan- docunque Saiurnilocus apparens locufque cx Sole five ec- centricus , diverfas partes obtinent ejus loci quem inter fi- xas defignat reda A C , ( quam in gr.20i n? & X incidcre pofthascoftendemus) id ejufmodi fitum Saturni ac Tel- luris mdicare qualis in H & D , ut nimirum ab eadem par- tc ambo reperiantur tcCtx A C , atque propior huic Sa- mrnuseonfiftat; eoquetuncrotundamphafinconfpicien- damdari. Illo enim pofito , fitSaturnusinH. Primam itaquedicoab hacparte line^ AC etiam Teliurem con- liftere. Etenim fi ad alterampartem fita efle dicatur ve- lutin P. iiquetreclamex P ad H dudam & verfus fi- xasporro continuatam, quae locumSaturni apparentem, itemquc reaam L H,quae produda locum ejus ex Sole de- nionftrat, abeadempartepunai sequinoaiorum, quod LA produdainterfixasdeterminat, utraque ealocaex- hibiturasj contra quam pofitum fuerat. Eft crgoTeilus neceflanoab eadem parte linex AC, qua Saturnus H. iiltojameaalicubiputainD. Quoniamigitur DHadfi- icas protraaa locum Saturni apparentem defignat, LH vero , SySTEMA SATVaNlVMt ^f Vero, utidiximus, locumejuscccentricum, intcrquaelo- ca interccdere ponitur locus sequinodiorum quo tendit L A, necefle eft redam D H tandem ipfam L A inter- fccare,idcoquepunaum D, locum videlicetTeliuris,am- plius diftare a linea AC quampunaum H inquoSatur- nus. ConftatitaquequandolocusSaturni apparens&cc- centricus ad partes diverfas cadent loci aequinodiorum , neceflario tunc TcUurem cum Saturno ab eadem parte re- dse A C inventum iri , atque ita ut minus ab ea Saturnus removeatur. At vero quoties apparens locus Saturni itcm- quc ccccojricus ab cadcm parte habcntur redx A C , fivc loci 3cquino6liorum Saturni, indc certocoUigi aio, Tcllu- remac Saturnum itapofitos cfle utiin F&N. Ncmpc ut vcldiverfas ad partes ipfius A C coUocati fint , vcl std cafdcm quidem , fcditaut Saturnus amplius abeaquam Tellus diftct. Ideoquc, fccundum ante dcmonftrata,ean- dcm annuli fuperficiem quac a Sole illuftratur oculis quo- que noftris obverfam efle. Namcum LN produ^bao- ftendatinterfixaslocum Saturni cxcentricum, FN vcro locum cjus apparentem, ac uterque caderc ponatur in par- tem candem ioci iliius quem inter fixas cxhibct L C : mani- feftum eft redam r N ab N porroprodudamncquefe- care debere neque parallclam cfle rcdae L C , fcd fempci: abcamagisrecedere. Quare neccflTario pundum F vcl propinquius erit redae A C quam pundum N, fi fint am- bo ad candem partem d\d:x lineg j vel N ad iftam , f ad jllam partcm fitum crit. Quod probandum erat. Denique advertendum ctiam , quando vel Saturni lo- cusexSoIe, vel apparens locus incidit in alterutrumse- quinodiorum, quze determinatprodu6ta AC, nempein gr. 20ini? velx, ncceflario quoquc rotundamphafinexo- riri. SicnimlocusexSoleinibireperiatur, hoceft, fiSa- 1 turnus 6& Christiani Hvgenii turnus occupet pLinaum AvdC, tunc planum annull protadumper Solemtiranfireliquct: undc fequiturneu- tram annuli fuperficiem tunc iucc aliqua pcrfundi. Rur- rusverocumlocusejus apparcns inciditin didossequino- dijlocos, hoceft, quando refta a Tellure adSamrnum extenfaparallelainceditipfi ACj velut cum Saturnusii- tuseftin O, teliusin^^F, eopofitu produaum annuiipia- num oculo noJLlro occurrere conftat, quoniam commu- nis ejus interfeaio cum plano orbite Saturni ipfa eft Of reaa: Undefit ut neutram fuperficiem annuii, etiamfi altera jam iliarum Soiis radiis fpiendeat , confpicere poftl- mus. ^ ^u^.nam ^^^"c illud vldciimus^quemnam Ecliptic^ locum teneat saturnm- tcdi^ A C Satumi xquinoaiorum iinea : quam quidem lu^ntk. in ^ & X gr. 20.^ cadere diximus , verum qua ratione id ex nmionm. obfervationibuscoiiegerimus declarandimieft. Saturnum brachiis carentem acprorfus rotundumfpe- aavimus a Menfe Decembri anni 1655, ufque in ]un.. 1656. Quaepiiafisexeacaufa, quara modoretulimus, tantotemporedurarepotuit, fiiinea AC eumipfumio- cum obtinere ponatur quem & Saturnus tenebat tunc cum Soli eftet oppofitus, hoc eft, ^ gr. 2.0. Hinc enim fieri dc- buit ut toto ilio tempore Saturnus ac Telius ab eadem par- te iine^ A C fimui confifterent, atque ita quidem ut Satur- nuseiviciniorefletj femeiautemeodemmomcnto, nem- peoppofitionistcmpore, inipfaAC reperirentur : undc non nifi rotunda phafispotuit exiftere/icut ex prsediais in- teJligitur. Ca:terumufinon admodum verifimiie eft (etfifieripo- tuerit ; eo ipfo tempore oppofifionem iilam contigilfe cum Saturnusinxquinoaijfuiiinca AC fituseffet,itanon ve- lebimur hanc iineam dimidio gradu emovere ioco illo, at- que S^stemA Saturnium. 67 quelngr.20^n^eam transferre; quum hoc pofitu mclius fatisfiat aliis rotundx figur^ obfervaiionibus, anni 1 6 42 6c 1^12, acniiiiiofedusnoftraillaanni|6 5 6Gonciiiarique- at , utcx fequentibus liqucbit. Pofita itaque A C in gr. zoiit^&K fequitur rotundam phafin, ab ufquc principio Augui\iannoi642, adFebr. i643,continueperfeveratlc, proifue quemadmodum^ Gaflendo aliisque fuit adnota* tum. Erat enim iucvtnte Augufto locus Saturni eccentri- cus in 20 gr. x, hoc eft, dimiciio gMdu praecedebat locum xquinoaij : at locus apparens in 24 gr. x, atc^ue ita gr. 3I cundem ^equinodij locum ttanfierat. Quare fuperficiem annuli iiluminatam Gaflendus nequaquam confpicete potuit , fed eam quae tenebris tegebatur fibi obverfam habuit. Et fic quidem locus Saturni apparens eccen- tricufque perpetuo diverfis in partibusloci ^quinodiorum perftite runt ufque adinitium fcreFebr. 1643, undenon nifi rotun da forma prodire potuit , ut arntea demonftratuni eft. Idem quoque phsnomenon anno 1627, proculdubio fcCc obtulit, (od obfervatorum penuria an fupinitate praete- riitinobfervatum; cum nemo , quod fciam , prodiderit, utrum Saturnus eoanno cimi globuiis apparuerit anfe- cus. Anno autem 1 6 1 2 , a Galileo primo omnium rotundai facie animadvcrfuseft. Scribit isad Marc. Velferum Epi- ftoladeSolaribusmaculisj.circafolftitium quideni illius anni, tricorporem adhucSaturnumfibivifum, indcvero, cum duobus menfibus atque ampliustelefcopio eum infpi- cereomififlet, ut qui nullam formae mutationem animo priEfagiret , poftea nihil minus cogitanti folitarium obla- tum, talemquedeinccpsinillamufquediem, qu? prima Decembriserat, permanfille. Qux quidcm obfervatio ha- 1 2 denus fS Christiani Huoenii dcnus hypothefi noftrx eonfentit, iit li co tranfitu liaear AC rotiindus apparere Saturnus debiierit, id hocanno neque alio accidere fuerit neceffe. Sed cum pertotum huiic annum Saturni locus, qua apparcns, qua eccentricus^ abeademparteinanreritloci^quinodiorum, fivc xgra- dus 2of j videbatur ex prascedcntibus colligendum , fal- Visbrachiisfuiseumpraeta-lahipomiac^ quod t:ameii cou- . tra evenit. Et fexta quidem Septprnti. diai anni 1 6 1 2 > qiio tempore jam rotun^"^ii Uaiileus reperit^erat ejus locus cxSolefiir.uI ^^^^^ ^" primis refpiccre oportet , quod gradibus ab pers ftf «quinoiflio fuo ., hoc eft , 4 gr. 20^ t|g vel x, Saturni locus Sr' ^^^^"f^ic^s abfit. Ac mihiquidem phaenomena anteceden- ipofcapur. fi^ expendenti , videtur ita ftatuendum , ut quoties non am- pliusquam 6 gr.circiterinalterutrampartem,^didislocis Saturni locuscx Solc diftabit, nunquam brachiaejus con- fpiciqueant , quicunque demumoculi noftrifitusfuerit; hoc cft , nulla duda rationc Saturni loci apparentis, Quod tamen ita accipiendum eft , /i perlpicillis non melioribus quam quibusGalikus & Gaflendusuft funtSaturnus infpi- ciatur. Nam finoftrisfimiliaadhibeantur, forfitan jam in illa 6 graduum diftantia tenue quoddam brachiorum ex- ordium pcrcipi poifit. Certe annoi65(J, 13. Od. rcnata illa vidimus , cum Saturni locus cx Sole tantum gradibus 6. 46'. asquinodii fui pundum prsetcrgrefrus eflet. Erant autemsEqueconfpicua fereatque ante phafinrotundam, anno 1 6 5 5 . At ii qui minoribus telefcopiis eum tunc obfer- vitabant, utJoh.Hodierna, peneadhuc rotundum repe- rerunt : ait enim is, tantum tcnuiffimos quofdam veluti ra^ dios utrinque e lateribus Saturnum vibrare vifum. Q^am obrem noftris tclefcopiis fortaffe ardiores paulo praedidi limitesfumendifmtj quodtamen minimum quidcrit, fe- quentiumque annorum experientia dcfinie^dum. Rur- Systema Satvrmivm. 73^ Rurfus cum amplius 9. gradib. vcl forfan fupra S. gr. fo- lum, ab jequinodiis fuis live 20| gr. ne aut X locus Saturni ccceniricus dil^are invenietur, jam inde brachiis anfifve praeditum dicemus : nulia ne liic quidem apparentis loci confideratione , quoniam hinc jamapparenslocus&ec- centricusabeademparte loci xquinodialis habentur. ac propterea cade annuli fuperficies,per ca qua: fupra demon- ftrata funt, Soli & vifui noftro obverfa eft, idqueita ut Sol plus tribus gr, fupraipfam eievatusfit, vifus vero nofter . ut minimum gr.uno: quo fit ut brachia faltem tenuia anim- advcrti debcant. ^ At cum nondum gr. 8 aut 9, plus vcro quam fcnis, cc- centricus locus Saturni a 20^ gr. ne aut x aberit, vidctur cti- am apparens locus expendendus eire,ncmpe circa quadra- tum quem vocant Saturni cum Sole afpedum. Fieri enim poteritutnonultragradus unius femilfem locus apparens ab jequinodij loco remotus fit, ideoque vifus nofter tan - tum 12' fuper annuli fupcrficicm exurgat j qusc cum a Solc fimul debiiiter illuminetur, vix puto fe videndamprasbe- bit. Quum autem duo contingant quadrati afpedus fin- gulis Saturni fulfionibus, priori corum ita demum illud quod diximus perpendcre opus crit,fi locus planctae ex Solc praeccdatgr. 20^ ti^ autx. pofteriori vero nonnififequa- tur. Nam fi fecus fuerit jam certo bracliiis audus cernctur. Et fic quidem quod maxime perplexum in totohoc ne- gotio inerat, nulla diffimulata difficultate, pertradavimus. Illud enim inquirere voluimus an certis locis rotunda pha- fis alligari polTct , ita utomnibushucufque obfervatisfie- ret fatis. Quod & praeftitimus tandcm , etfi ardis adeo li- mitibus circumfcripti , utne minimum quidem ultra citra- ve ab iis difcedcre falvis apparentiis licucrit. Simul ve- K tb 74 GhRISTIANI HVQENII Quihus- tempori- hisroiun- smut. opers pretium videtur ut fententiam noftramhisfubjicia- « ^■ngrii' raus , fiquidem& alio modoillas inquifivimusquam quo f^''^''- ^. nerjlolet, & aliquanto ahter de utraque ftatumius. ^Q,m- f.antia. pc fphacrulamillam annulo cindam quam fub exiguis mo- dolineamentisfped^avimus, diamctrum quindecies circi- ter majorem habere,quam noftra ha;cinqua degimus tcr- ra, putandum eft 5 abeflc autem a nobis,cum proxima eft, terrjE diametris 1003 4.4 j cum longiflime diftat , 122.000. Quee quidem fequenti raiiocinio nituntur. Docuit nos novo fuo ac divinitus inventofyftemate Co- pernicus, quamnaminterfc proportioncm ferventfingu- lorumaSole Planetarum diflantix, apparentes veroeo- rundem diametri quahto alise aliis majores finttclefcopij ope innotefcit. Collatis ergo invicem rationibus utrifque , tum diftantiae tum maguitudinis apparentis, vcraindepla- netarum ad fe mutuo,necnon adSolem magnitudo cogno- fcitur. Et ad Saturnum quod attinet, primum annuli ejus suAnu diameter, quuminminima anobis diltantia comprehen- '^,^'^''^'*' daturangulo fexaginta&oaofcrupulorumfccundorum ; ^^«Tit taiem cnim ad fummum reperimus 3 cumque minima ha:c mtter. Saturni diftantia ad mediocrem Solis diftantiam fit fere oc- tupla j fcquitur , fi tam propinquus nobis fieret Saturnus quamSolin diftantia mediocri, apparituram tunc annuli diamctrum oduplamejus quae nunc apparct , hoc eft 9 ,4". K 3 Solis 7« GhristiAni Hugenii Solis autem diameter in media diftantia cft 3 o', 3 o". Er- gorevei-aeaeritproportio diametri annuli Saturnij ad dia- meti-umSolisquae9',4", ad3o',3o", hoceft, ferequ^ 11 ad 3 7. Diameter vero Saturniipfius, quam fuperius di- ximus ad annuli diametrum fe habere ut 4 ad 9, hoc cft fe- te ut 5 ad I i,ad diametrum Soliserit paulo minor quam 5 ad3 7- Quanta vero fitSaturni diameter ad Telluris diametrum coilata haud <^que certo definiri poteft. Aftronomi ita hoc inveftigant, ut primbintervallum inter terram ac Solem ad certum terreftrium diametrorum numerum rcvocent,1hde qugefitam magnitudinum rationem eliciant. At in illo So- lis terr^que taxando intervallo nimium quantuminterfe diflentiuntj necmirum, quumnuilaadhuctolerabilisme- thodus ad dimetiendum hoc fpatium reperta fit. Nam fi- ve per Eclipfes five per Lunx dichotomias id deprehende- rc conentur, facile oftendi queat inanem operam fumi. Quare mihi quidem unica ilia , quam dicam, ratio reliqua cfle videtur, qua faltem verifimiliter de Plahetarum om- iiium ad terram magnitudinc ac diftantia ftatui poflit. Tc- lefcopiodiametri Pianetarum apparentes explorenturj ex hisfingulorumdeincepsadSolem comparata magnitudo inveftigetur , ut de Saturno modo exemplum dedimus ; omnibufque perpenfis, ea Telluris ad caeterosaftumatur magnitudo, quae totiusfyftematis ordini aptjeque difpofi- tioni quam maxime congruere videbitur. Ita cum pro- portio diametrorumTellurisac reliquorum Planetarum ad Solis diametrum conftituta fuerit , conftetque infuper quot fuis diametris sol a nobis diftet , ex angulo videlicet quem fubtendit diameter ejus apparens, jam tcnx quoquead Solem magnitudo nota erit j atque una Solis diftantia, tum Systema Satvrnivm, 7P a tcrra tum a casteris Planetis, Terrae diametris seftimabiiur. Hanc itaque nunc viam ingredi placet, ideoque ficut Satur- num cum Sole modocomparavimus, ita de reliquis quoq,- fimile examen inftituemus. Jovis diameter, cum proxime nobis adeft, fexaginta qua- j<,^^ ^^ tuor fecunda fcrupula comprehendere miiii videtur^quum- ri^ ^roxL quehaecejusdiftantiaadmediam Solisdiftantiamfitut2 6 '^*''^"*' ad 5 , hinc fi fiat ut j ad 26 ita 64" ad aliud , invenientur "^anm^'' 5', Sjr", ampiitudo anguli quem obtincret Jovis diameter i^^^^tA fitam propinquus nobisfieri intelligatur atque Sol in di- J^f '"^^' ftantia mcdiocri. Sol autem hic apparet diametroso', 3 o'. Ergo Jovialis diametri ad Solarem hsec proportio erit qux 5', 3 5" ad 3 o', 3 o ', hoc eft paulo major quam i ad 5f. Accurate etiam diametrum Veneris dimenfus fum , ea^ quam poftmodum exponam methodo, invenique cum ter- dilmltei^ risproximaeft , non majorem fore quam odoginta quin- ^m^^^h que fecundorum fcrupulorum. Eft autem diftantia haec Veneris perigese ad mediam Solis \ Tellure diftantiam cir- eiter ut 2 1 ad 8Z. Ergo fi apud Solem Venus confifteret appareretejusdiameter duntaxat 21', 46"'. Undecon- ftat ita efle diametrum Veneris ad Solis diametrum ut 2 \'\ 46'" ad 3 o', 30', hoc eft ut 1 ad 84. At Martis diametrum terris proximi nonexcedere 50" Martii. deprehendi, etfi obfervatione non tam cxada quam qua dlamim, in Saturno Jove & Venere ufus fum,quippe cujus rationem iioviftlmo Martis ad Tellurem acceflu nondum invene- ram. Unde quum diftantia Martis minima fitad medio- crem Solisut 1 5 ad 41 ; eoiligiturratio diametri Martis ad. diametrum Soliseacirciterqux i ad i66.Mars itaquedu- plo minor Venerefecundum diametrum hac ratione effici- tur. 8o ChRISTIaNI HVGENII tnr. Atqucadeo manifeftum eft in Planetisnonubiquc eum fervari ordinem , ut qui remotiorcs a Sole funt iidem quoquemajorifintmole : nam & ]ovis fphxra Saturno fme annulo majoriavcnta eft. Quo fitut minusliquido de Tcrrae ad cxteros Planctasproportioe aeftimatio iniripoftit. Namfiprorationeordinis magnitudincs cffentattributse, ut Saturnus Jove major eftetjupiter Marte, hic Venerchsec Mercurio j inde quidem pene certo colligere liceret , Tel- lurismagnitudinemefle intcr Martem Vencrcmque medi- am. Cumvero in aliquibuscontrarium deprchcndatur, non asquequid fequendum fitapparet. Vcruntamcn ut quatenusfieripotefttotius fyftcmatjs concinnitas obfcrve- tur, idnunc quoque maximeconrentaneum videtur, ut ficutloco media Terra cft inter Martem& Venerem,ita quoquc fit magnitudine. Martis diametrum diximus dia- nietriSolis eflexL-, Vcneris vero diametrum k- Interu- tramquemediamigitur terre diametrura ponendo fietea jfi diamctri Solis. Hujus autcm /? diametro Saturni sequa- lcs repertae fiintj crgo Saturni diameter Tclluris diametrum contincbitquindccics.diametervero annuli Saturnijcan- dem Telluris diametrum circiter trigcfies & quater. Unde eximiahorum corporum magnitudo cognofciturjquae fane omnem ab aliis hadenus traditam facilc cxuperat. Hincvero &intervallum interTerram ac Solem ncccf- fario omnium exiftimadone majus conflabitur. Si cnim diameter terrae diametri Solis m continet j Solis autcm dia- mcterfuae a nobis mediae diftantiae nj asquat, uti fequitur ex co quod diamcter cjus obfcrvctur 3 o', 3 o" ; erit certe Ter- XX diaraetcr Tjj:^3 diftantiae quae eft intcr ipfam ac Solem.De- indecum Saturni minima diftanfia fit ad mediam Solis di- ftantiamferme odupla, hinc Saturni cum Terr^ proxi- mus Systema Satvrnivm, .'M mus eft,diftantia habebitur diametrorum terreftriu 1003 44J cum veroplurimum aberit,circiter 122000. Fatcor equidem lubrica eatenus ratione haec niti , quate- nus nimirum Tcrrse magnitudinem inter MartemVenerem- que mediam adfumfimus, nullo nifi verifimiiitudinis argu- mento : adeoque vel millenis aliquot Terrae diametris fa- cilea veritate aberraripotuifte. Verum ut jam duplomajo- ra niinorave quam reipfa funt intcrvalla ifta definiverimus, aut triplo etiani; non tamen parum videri debet hadenus faltem menruram eorum comprehendifTe, quum alia nulla ratio fiippetat qua non vel decuplo ma;or error timendus fit. Ita enim omnino exiftimo. Ad reliquum vero calculum quod attinet , quo Planetarum diametros Solis diametro comparavimus , fciendum eft nihilin eo conjedurae tribui, fedexiisquae datafuntcerta ratione illum procedere. At- que adeo pofitis iis Planetarum diametris apparentibus quas a nobis obfervatas diximus,non pofle non Solis diametrum ad diametrum annuli Saturno circumdati fcfc habere ut 3 7 ^'^!"^^^^ ad 1 1; ad diametrum vero Saturniipfius,ut 3 7 ad 5} ^^]0'%amta- vis diametrum ut 1 1 ad 2, ad Martisut 1 66 ad i; ad Vene- rumdia- ris ut 84 ad i .De Mercurio non definiam priufqua rite eum dimenfusfueroj quod ha£tenus non fucceflit^cum ob exili- tatem fidcris,tum quod horizonriplcrumque vicinum inve- niatur, ubi vaporese Terra furgentes tremula quadam re- fradione figuram ejus praecifo ambitu terminari n^n finuc. Patet autem & Saturni) globi diametrum ad diametrum Jo- Vis rationem habere quam 5 5 ad 74 ,• diametrum vero Martis continere amplius quam vicies & bis, ad Veneris di- ametrum efle ut 34 ad 3 . Jovis item diametrum diametri Martis amplius quam trigecuplameflc j diametri vero Ve- neris amplius quam quindecuplam^ ac deniquc Martis di- am.ad diametrum Vcneris circiter fubduplam. Qujeom- L nes metrosra- tto. 8^ CHRrsTlANlHtJGENII nesproportiones ratx fixaeque permanent> quantacunqiic diftantia Solem inter ac Tellurem ftatuatur, fi modo appa- rentes diametri quales tradidimus retineantur. Hafce autem quo modo obfervaverimusdenique dicendum eft,arque eo magis quod ionge ab aliorum fententia alicubirecedamus; veluti cum Veneris diametrum triplo minorem aflerimus quam a Ricciolo definita eft, qui tamen fumma cura circa h2EC verfatus videtur. Noftrum igitur artificium eft hujuf- niodi. j{atto oh Locus quidam eft intra tubos qui Solis convexis vitris in- fa-vandi fti-udi fuut , circitcr altero tanto amplius quam convexum ri^ndit oculare ab ocuio diftans^quo in loco fi quid intra tubi cavi- marosap^ tatem vifui objiciatur,quantumvis fubtile aut exiguum,id di- parenus f^jnde prorfus ambituque exquifite terminato confpicitur , jlZ atque ita pro ratione latitudinis fux partem aliquam rei lu- cid^,velut Lunse per telefcopium fpedatae , vifui fubducit. Exada loci determinatio, his quibus nullo vitio vifus labo- rat,in focum convexi ocularis cadit -, myopi aliquanto pro- pinquius pundum accipiendum eft, contraque, qui tantum a ionginquo ckre vident, paulo remotiusj quod experientia protinus docere poteft. Hic igitur fi primo annulus ftatua- turcumforaminepauloanguftiore quam fitvitiumipfum oculo proximum, eo tota tubi apertura, five fpatium circu- lare quod uno oblutu in caelo detegitur , precisa circumfe- rentiadefcriptumhabetur. Cujusfpatij diameter,quotfcru- pulacomprehendat,aiiquopaao inquirendum eft , atque optime quidem ex tranfitu fideris alicujus,cuius tempus nu- mereturvibrationibusperpendiculi, velope Horologijno- ftriofcillatori) nuper inventi , telefcopio interim immoto manente. Scimusenim^fcrupulishorariis unum caeligra- dum &exiguum quid amplius tranfire : ideoque fi verbi gratianumercnturfcrupula fecunda 69 interca dum ftella ^ * qu3e- , u. S^STE^l Satvrnivm: S^ qnxdam fixa totam telefcopi) capacitatem emetitur, argu- meto id erit 1 7J fcrupula prima^telefcopij huiufmodi aper- tura comprehendi, ficut noftro evenit. Qup invento virgu- lamunamatqjalteramex aerealiave materia parare opor- tetjdecrefcente paulatim latitudine,tubumque perforare u- trinque circa locum illum paulo ante memoratum,quo pof- fint in ipfo ejus pundo virgulae tranfverfae ante oculum ob- tendi. Cum igitur Phnetae alicujus diametrum mctiri cupi- mus,adhibita eo quo diximus loco virgula , notandum eft qujenam liujus latitudo totum Planetam contegerepolTit. Ea enim latitudine acuto deinde circino accepta , atque ad totiusforaminis amplitudinem collata , Planetae diameter apparens facili ratiocinio innotefcet. Sic die 2 9 Dec. 1658 diametro Venerisinvenimus convenire virgulam cujus la- ^^^^^f" titudo sequabat J^ totius foraminis : eft autem hoc, uti dixi- obferva- mus, 17', 1 5". Ergo Veneris diameter erat 5i",45"'- Di- '' ftantia auiem Vhnctx ad minimam fuam a Terris diftanti- amfe habebatcirciterut^^ad 16, ergodiametere)uster- risproxim3Eefficitur 87", 20"'. Rurfusanno 1659,8 Mart„ hora 6 mat. Veneris diametrum obfervavimus quiE aequa- bat ,% apcrturse telefcopij. Ideoque erat 6 1", 3 o". Diftan- tia autem eo tempore ad minimam Veneris a terris diftan- tiam fe habebat ut 43 oad 3 1 6, ergo diameier ejus maxinia fit8 3",4o"'. Sed&alias eadem methodo femper tantum paulomajorem minoremve invenimus, nam faepiusexa- mcn hoc rcpetivimus, atque ex omnibus medium qiiid fu- mentes, 85"promaxima Vcneris diametro fupra ftatui- mus. Hanc autem Ricciolus 4» 8", taxavit, atque a- deo triploquam nosmajorem exiftimat, fed proculdu- bio nuda illa ocuU a^ftmiatione , qua hic ufus cft , m tantum deceptus fuit. NamSaturni {ovifque diametros, quasmcthodo ccrtiori, appuiru nimirum ad fixas inve- ^ CmRI-STIANI HVOENM ■ ftigavit , eadem ferequa & nos amplitudine definiit , pau- lumtantum excedens : Saturni enim maximam 72 ' con- tinere aflerit, Jovisitemmaximam6 8", quaemiliifunt 6&' & 64". Certum autcm eft non magis in Venere , quam in Jove aut Saturno dimetiendis , erroriobnoxiam efle ratio- nem noftram. Et Veneris quidem diamctrum Hevelius quoque, ad Lun^ maculas inftituta comparatione,tantum 82"feinvenifle teftatur cum circa perigjEum verfaretur, unde diameter ejus maxima non muitum fane noftram fu- |)erabit. Porroillud in methodoa nobistradita commo- diffimum accidit, quod nec Lunx, nec fideris cujufquam conjundionem, cum eo quem metiri volumus planeta, op- periri necefle eft , fed omni tempore ejus ufus conceditur, ISlec ad planetarum tantum diametros pertinet , fed ad lu- nares quoque maculas accurate defcribendas , comitum* quejovialium diftantias accipiendas rediftime adhibebi- tur. Ad planetarum autem diametros longis atque optimae notx telefcopiis opus efte fciendum eft. Nec negligen- dum in Venere ac Mercurio , ut fuligine leviter inficiatur iens oculo proxima » quo perfedius planet^ ambitus cir- cum tcrminetur. F I N I s. ....ki^M^j^^^iy. L . I ^:^...^ '''r';;''\, ''■vr' 1 [-•-./=;: ^ m^" ....^-'